Obraz (38

(

(

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2003, nr 2(36), s. 5-i

dr MACIEJ TARKOWSKI prof dr hab. STANISŁAW TARKOWSKI

Amoniak

t

e

r

X

t

)l

ć

i

1

z;

i

Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med Jerzego Nofera 90-950 Łódź ul. św. Teresy

Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

*

NDS: 14 mg/m³ NDSCh: 28 mg/m³

T

ii

0

a

i;

Data zatwierdzenia przez Zespół Ekspertów: 26.09.2000 Data zatwierdzenia przez Komisję ds. NDS i NDN: 20.12.2000

Amoniak jest bezbarwnym gazem o ostrym i odpychającym zapachu, wyczuwalnym w zakresie stężeń 0,6 -s- 40 mg/m³. W wodzie 90% amoniaku występuje w postaci jonów amonowych. Ponad 90% amoniaku w powietrzu jest pochodzenia naturalnego, a jedynie około 5% pochodzi z produkcji w zakładach przemysłowych, z czego 80% wykorzystuje się do produkcji nawozów. Głównym źródłem narażenia jest powietrze. Narażenie pokarmowe lub skórne może być wynikiem jedynie przypadkowego spożycia soli amoniaku lub polania się jego stężonym roztworem.

Skutki powtarzanego narażenie na amoniak są przede wszystkim związane z jego działaniem drażniącym na górne drogi oddechowe. Amoniak ulega szybkiemu wchłanianiu i wydalaniu w górnych drogach oddechowych, dlatego nie powoduje zmian w głębszych tkankach organizmu.

W dostępnym piśmiennictwie nie ma informacji o teratogennym, genotoksycznym lub kancerogennym działaniu amoniaku.

Najmniejsze stężenie amoniaku, ‘po którym obserwowano drażnienie górnych dróg oddechowych i oczu oraz pogorszenie funkcji oddechowej płuc, wynosiło 70 mg/m³ (LOAEL). Za podstawę wartości NDS amoniaku przyjęto stężenie 35 mg/m³. Po narażeniu na amoniak o tym stężeniu nie obserwowano skutków szkodliwych dla zdrowia ludzi (NOAEL). Uwzględniając wrażliwość osobniczą ludzi oraz wartość normatywu przyjętą w Unii Europejskiej, zaproponowano, aby wartość NDS amoniaku, jako wartość średnią ważoną dla 8-godzinnego dnia | pracy, ustalić na poziomie 14 mg/m³ (19,74 ppm), a wartość NDŚCh - na poziomie 28 mg/m³ (39,48 ppm), ze | względu na działanie drażniące związku.

i

:-

f

Wartości normatywu są zgodne z rozporządzeniem ministra pracy i polityki społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. | w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku j pracy. DzU nr 217, poz. 1833.

W normach PN-71/Z-04041 i PN-91/Z-04009/02 określono metody oznaczania stężenia amoniaku w powietrzu | na stanowiskach pracy.

5