26812 str11 (47)

kilkakrotnie w miniaturach ilustrujących tekst suknia bez rękawów tak wycięta po bokach, że widać dużą część sukni spodniej z rękawami (159 a, b). W niektórych wizerunkach kobiet widoczne jest na sukni rozcięcie dla ułatwienia dostępu do zwisającej zawsze pod suknią wierzchnią torebki i kluczy. Podobną odmianę sukni spotkać można w zabytkach sztuki hiszpańskiej (Grenada, dekoracja stropów).

159 a, b. Wierzchnie suknie prowansalskie bez rękawów z szerokim wycięciem bocznym, noszone na spodniej sukni innej barwy, wykończone kontrastową w kolorze lamówką, 2 pot XIII w.

W zasięgu lokalnej mody hiszpańskiej w XIII w. występuje około 1275 r. płócienny czepeczek ozdobny. Niski czepek francuski został w Hiszpanii podwyższony i ozdobiony na całej powierzchni gęsto zestawionymi obok siebie falbankami. Jak stwierdzono na znalezionym w jednym z grobowców XIII w. okazie czepka, duża ilość falbanek zaznaczona na rzeźbach odpowiadała rzeczywistości. Moda tych czepków, przeniesiona do Hiszpanii przez Beatryczę ze Szwabii, żonę Ferdynanda III, nabrała lokalnego odcienia, bardziej ozdobnego niż we Francji i w Niemczech. Dworski strój hiszpański XIII w, znany jest z rzeźby nagrobkowej, m. in. z pomnika grobowego królowej Beatryczy, przedstawionej w sukni wyciętej z boków i w płaszczu, który podtrzymuje znanym gestem. W ubiorach męskich XIII w. w Hiszpanii nie widać różnicy w porównaniu z modą ogólnie przyjętą na Zachodzie.

SZATY DŁUGIE I FAŁDZISTE W PIERWSZEJ POŁOWIE XIV WIEKU

Moda męskich długich ubiorów utrzymywała, się ze zmianami w szczegółach kroju i wykończenia jeszcze przez 1. poł. XIV w. Ze względu na swobodę ruchów, konieczną przy wsiadaniu na konia, wprowadzone zostały w latach trzydziestych XIV w. drobne udogodnienia. Dla skrócenia ubiory podciągano w pasku i rozcinano sięgające jeszcze do kostek ubiory wierzchnie (surcot) z przodu, z tylu, a nawet i po bokach. Takie rozcinanie ubioru cywilnego wprowadzone zostało z rycerskich szat tzw. coite Warmes. noszonych na kolczudze. Charakterystyczną cechą mody męskiej w I. poł. XIV w. jest zwężenie i dopasowanie części górnej ubiorów męskich przy pozostawieniu szerokiej części dolnej. Równomierne rozłożenie Fałdów w męskich ubiorach wskazuje na postęp w krawiectwie.

Krawcy wprowadzali kliny w kroju ubiorów nie tylko na bokach, jak w XII v/., lecz przynajmniej w czterech miejscach sukni. O wyrobionym już systemie sporządzania ubiorów męskich z klinami, nazwanymi w Niemczech geren, wspomina w 1350 r. kronika

J60. Krój ubioru męskiego z wykopalisk w Herjolfsnes w płd. Grenlandii, I. poi. XIV w.

161. Krój męskiego kaptura sukiennego z wykopalisk w Hcrjollsnes

162 a. b. Wierzchnie ubiory męskie z klinami — 'itrem z rękawami skróconymi i z rękawami długimi, kaptur opuszczony na ramiona; c. długi surcot z rozcięciami

143