27119 leksyka str31

ZKOZUMIM' LEKSYKOGRAF^

I nżynieria jyz > kowa: jest podejściem technicznym; jest sztuką, metodologią, nic zaś nauka;

-    wyniki są istotniejsze niż podstawy teoretyczne, teorie etc.;

-    zajmuje sio

1. (w wersji mocniejszej) modelowaniem ludzkiego (naturalnego, rzeczywistego) języka, lub różnych cech języka, za pomocą komputera; *2 (w wersji słabszej) obejmuje każde przetwarzanie ludzkiego języka w komputerze, co obejmuje edytowanie tekstu, tworzenie słowników elektronicznych etc.

1’orówiiujac te określenia inżynierii językowej z naszą definicja leksykografii w |M)ciixjzdziale poprzednim, nietrudno zauważyć, że obie dziedziny mają wiele wspólnego, dlatego, ze względu na stosowane podejście i techniki, leksykografie można zaliczyć do inżynierii językowej. Na zarzut zaś, że podkreślając techniczne aspekty leksykografii, zaprzeczam swojemu zaliczaniu jej tło nauk o kulturze, mogę odpowiedzieć, że poeta nie przestaje być częścią kultury tylko dlatego, że zechciał pisać wiersze na komputerze, nie zaś za jnjmocą gęsiego pióra. Interpretacja znaczeń tkwiących w kulturze będzie zawsze kulturotwórcza, u takiej interpretacji dokonuje zarówno poeta, jak i leksykograf. Obaj obecnie najczęściej za pomocą komputera.

.laki zaś jest stosunek leksykografii dn językoznawstwa? Otóż taki sam jak do innych nauk geografia daje leksykografowi dane, z których on układa hasło encyklopedii. Językoznawca daje leksykografowi dane, z których on układa słownik. Inaczej mówiąc, forma i technika opisu słownikowego (encyklopedycznego) jest specyficzna dla leksykografii, natomiast operuje ona danymi. różnego poziomu i szczegółowości, różnych nauk. Szerzej o tym zagadnieniu traktuje następny podrozdział.

1 .fhsykogmlia teoretyczna

Wiemy, czym zajmuje się leksykografia praktyczna - układaniem dziel leksykogralicznych, słowników na podstawie danych innych dziedzin. Czym jednak ma zająć się leksykografia teoretyczna? Szczerze mówiąc, w większości publikacji rozróżnianie między leksykografią praktyczną a teoretyczną koń-

UiKSYKOGRAFIA l SŁOWNIK WYJAŚNIENIA OGOLNE czy się szybko po stwierdzeniu, że między nimi istnieją różnice, jakby byle oczywiste, czego dotyczyć będą przedstawiane wywody, czy metaleksykogra-fii, czy leksykografii. Zdroworozsądkowe leksykografia teoretyczna powins zajmować się. teoretycznymi podstawami okładania słowników. Jednak, je żeli słownik ma traktować o języku, to co nowego leksykografia teoretyczne może dac leksykografowi, co nie jest tożsame z ustaleniami językoznawstwa' Czy istnieją jakieś teoretyczne zagadnienia, które nie są językoznawcze?

Ciekawy pogląd spotykamy w publikacji praktyka, Sue Atkins (1992 93), która stwierdza, iż przeważającą formą słownika jest książka, nie za: forma elektroniczna, teoretyczna leksykografia musi więc mieć odniesie nie do książek. Na świecie przeważają słowniki komercyjne, w odróżnieni! od słowników naukowych. Teoretyczna leksykografia musi więc mieć od niesienie do książek publikowanych przez wydawcę, który sprzedaje swć produkt na wolnym rynku. Widać więc, ze teoretyczna leksykografia we dług Atkins zajmuje się problemami, którymi językoznawstwo zupełnie si nie zajmuje.

Atkins stwierdza, że leksykografia teoretyczna stanowi podstawę najwas niejszych decyzji podejmowanych przed rozpoczęciem pracy nad słownikien bowiem cala praca później zależy od tych ustaleń, a może nie być ani czasi ani pieniędzy na ich zmianę. Inaczej mówiąc, koncepcja słownika o praco w? wana jest na podstawie wiedzy teoretycznej, językoznawczej lub cncyklopi dycznej i leksykograflcznej, zaś urzeczywistnienie lej koncepcji to jii wyłącznie praktyka leksykografii.

Jakie jednak zagadnienia powinna leksykografia teoretyczna obejmował Teoretycy leksykografii w Niemczech, z którymi wypada się zgodzić, wydzi' liii następujące działy leksykografii teoretycznej (Wiegand 1983; w nie< innym ujęciu także Bergenholtz & Tarp 1995):

1.    Historia leksykografii

2.    Ogólna teoria leksykografii

a.    Dział ogólny

i.    cele słowników

ii.    odniesienie do innych teorii

iii zasady wydobyte z historii leksykografii

b.    Teoria organizacji pracy

c.    Teoria badań leksykograftcznych nad językiem