28324 Image 82

Punkty E i E, są punktami styczności linii jednakowego kosztu AB i A,B, z izo-kwantami 20 i 25. Ponieważ ceny czynników produkcji są niezmienne, linie AB i A^, są równoległe.

Krzywa OEE, łączy ze sobą wszystkie punkty równowagi przedsiębiorstwa i dlatego przedsiębiorstwo maksymalizujące zysk przesuwa się wzdłuż tej krzywej rozszerzając skalę produkcji. Krzywa OEE, nosi nazwę ścieżki ekspansji produkcji.

Ścieżka ekspansji produkcji jest krzywą składającą się z punktów styczności między równoległymi liniami jednakowego kosztu oraz odpowiednimi izokwantami produkcji. Punkty na ścieżce ekspansji oznaczają optymalne kombinacje czynników odpowiadające różnym poziomom produkcji.

Należy podkreślić, iż ścieżka ekspansji produkcji posiada znaczenie ekonomiczne tylko wówczas, kiedy przyjmiemy, że celem działalności przedsiębiorstwa jest maksymalizacja zysku.

ZMIANY CEN CZYNNIKÓW PRODUKCJI

Zmiana ceny jednego czynnika produkcji, przy niezmienionej cenie drugiego czynnika, powoduje zmianę ceny relatywnej czynników. Jeden z czynników staje się droższy w stosunku do drugiego. Producent racjonalny powinien zastąpić czynnik droższy czynnikiem relatywnie tańszym.

Przyjmijmy dla przykładu, że wzrasta cena czynnika pracy przy założeniu, iż cena kapitału, produkcja oraz technologia pozostają niezmienione. W rezultacie skłania to producenta do zastępowania czynnika pracy przez czynnik kapitału.

Wykres 79. Efekt wzrostu ceny czynnika pracy

W sytuacji wyjściowej ceny czynnika pracy i kapitału wynoszą odpowiednio w, i r„ natomiast A,B, jest linią jednakowego kosztu. Optimum produkcji znajduje się w punkcie E„ co odpowiada kombinacji czynników L,K_r

Wzrost ceny czynnika pracy z w, do w₂ (w₂ > w,) oznacza wzrost relacji cen czynników - w/r, > w/r_r Ponieważ nachylenie linii jednakowego kosztu zależy od relacji cen (w/r), stąd nowa linia A₂B₂ posiada większe nachylenie, aniżeli linia A,B_r Punkt styczności nowej linii jednakowego kosztu z izokwantą produkcji znajduje się w E₂. Ze względu na malejącą MSTS punkt E₂ położony jest powyżej punktu E_r

W nowym punkcie równowagi producent wykorzystuje mniej czynnika pracy i więcej czynnika kapitału - jest to efekt substytucji czynników produkcji. Równocześnie w nowym punkcie równowagi, który odpowiada temu samemu poziomowi produkcji (punkty E, i E ₂ znajdują się na tej samej izokwancie) koszt całkowity jest większy aniżeli w poprzednim punkcie równowagi.

Wynik substytucji czynników (np. przejście z punktu E_t do E₂) nie oznacza automatycznie pogorszenia się sytuacji ekonomicznej producenta. Jeżeli producent otrzyma odpowiednią cenę za sprzedaż swojej produkcji, wówczas także w punkcie E₂ może osiągać zysk (przychody rekompensują z nadwyżką całkowity koszt produkcji).

Warto zauważyć, iż powyższa sytuacja jest całkowicie odmienna od sytuacji konsumenta, który dysponując danym dochodem reaguje na wzrost ceny jednego z kupowanych dóbr. Konsument nie może pozostać na tej samej krzywej obojętności, a jego optimum pogarsza się - przesuwa się na niższą krzywą obojętności.

PODSUMOWANIE

1.    Producent jest podmiotem gospodarczym odgrywającym podwójną rolę na rynku. Z jednej strony producent kupuje czynniki produkcji wpływając na popyt na czynniki oraz na ich cenę, z drugiej strony producent wytwarza dobra i współdecyduje o kształtowaniu się podaży rynkowej produktów i usług.

2.    Zadaniem producenta jest przetwarzanie zasobów w celu wytworzenia dóbr. W celu produkowania dóbr producent posługuje się technologią produkcji.

3.    Technologia produkcji wskazuje jakie zasoby oraz w jakich proporcjach muszą być połączone ze sobą w celu wytworzenia określonego dobra.

4.    Zysk jest celem działalności producenta. Producent dąży do takiego wyboru kombinacji nakładów na produkcję i efektów z produkcji, aby różnica między kosztami i przychodami był dodatnia i możliwie maksymalna.

5.    Zależności między wielkością produkcji a rozmiarem nakładu czynników można przedstawić w formie funkcji produkcji. Funkcje produkcji mogą być jednoczynnikowe i wieloczynnikowe.

6.    Czynniki produkcji dzieli się na zmienne i stałe. W krótkim okresie czasu technologia produkcji jest dana. Nakład niektórych czynników (siła robocza, surowce, półfabrykaty, energia itp.) zmienia się wraz ze zmianami wielkości produkcji, natomiast nakład innych czynników (budynki, ziemia, maszyny i urządzenia, itp.) nie zmienia się. W długim okresie czasu wprowadza się nowe technologie produkcji - wszystkie czynniki produkcji są zmienne.

165