31190 IMG)09 (4)

nie są nacieczone^ale mogą wykazywać zmiany troficzne z ucisku. W obrazie MGR guz zwykle ma policykliczne zarysy, jest dobrze odgraniczony od otaczającego gruczołu. Ultrasonografia ujawnia często niehomogenną strukturę guza (przestrzenie lite i torbielowate). Guzy zbudowane są z komponenty nabłonkowej i łącznotkankowej gruczołu, podobnie jak włókniakogruczolaki, i często ani badaniami obrazowymi, ani za pomocą biopsji cienko- lub gruboigło-wej nie da się ich odróżnić. Rozpoznanie stawia się ostatecznie na podstawie wyniku badania histologicznego wyciętego w całości guza.

Przyjmuje się możliwość zarówno przejścia włókniako-gruczolaka w guz liściasty, jak i możliwość transformacji niezłośliwego guza liściastego w postać złośliwą.

Histologicznie wyróżnia się trzy warianty guzów liścias-« tych: postać niezłośliwą, graniczną oraz złośliwą Większość stanowią postaci niezłośliwe.

Postać niezłośliwa nie daje przerzutów, ale u 20% chorych obserwuje się nawroty miejscowe po wycięciu.

W postaci granicznej (potencjalnie złośliwej) nawroty miejscowe obserwuje się u 25% operowanych, ale przerzuty odległe u mniej niż 5%.

W postaci złośliwej przerzuty obserwuje się u 25% operowanych (najczęściej dotyczą one płuc i kością. Złośliwie-niu ulegają najczęściej elementy łącznotkankowe guza, co prowadzi do zmian typu mięsaków (fibrosarcoma, lipo-sarcoma, chondrosarcoma, osteosarcoma), które możemy znaleźć w ogniskach przerzutowych. Przerzuty szerzą się jak w mięsakach 1 drogą krwiopochodną; przerzuty w węzłach chłonnych pachy spotyka się rzadko (t>k. 3%).

Leczenie guzów liściastych polega na ich wycięci^ w zdrowych granicach. W postaci niezłośliwej wystarcza zwykle zachowanie wąskiego marginesu zdrowego gruczołu. W przypadku rozpoznania guza potencjalnie złośliwego poleca się dodatkowe wycięcie blizny w celu uzyskania wystarczającego marginesu (2 cm).

W przypadkach guzów złośliwych, zwykle dużych rozmiarów, samo poszerzenie marginesu może być niewystarczające i konieczna jest prosta amputacja sutka. *Ze względu na rzadkie zajęcie węzłów chłonnych nie zaleca się rutynowego wycinania układu chłonnego pachy. Nie stosuje się także uzupełniającego leczenia napromienianiem ani che-, mioterapii ze ufeględu na słabą wrażliwość nowotworu.

W przypadku złośliwego guza liściastego 5 lat po operacji przeżywa 65% operowanych. Nawroty miejscowe i przerzuty odległe obserwuje się najczęściej w ciągu pierwszych 3 lat. Czynnikami wpływającymi na rokowanie są: wielkość guza i jego stopień zróżnicowania histologicznego.

20.13.

RAK SUTKA

20.13.1.

Rak sutka u kobiet - charakterystyka epidemiologii i czynników ryzyka

Rak sutka jest pierwszą przyczyną zgonów kobiet z powodu nowotworów złośliwych prawie we wszystkich rozwiniętych krajach świata, a od końca lat 70. XX w. także i w Polsce. Na RS umiera rocznie w krajach UE około 80 000, w USA około 41 000, a w Polsce około 4400 kobiet.

W Polsce w latach 90. XX w. współczynnik zachorowalności wyniósł około 30/100 000, a umieralność: około 16/100 000 rocznie. Obserwuje się stały wzrost obu współczynników, co świadczy nie tylko o wzroście odsetka chorych na RS w populacji polskiej, ale także o braku istotnego postępu w wyleczalności.

Istnieją duże różnice w zachorowalności pomiędzy poszczególnymi krajami, a w Polsce pomiędzy województwami czy populacją miast i wsi, co może być związane ze stylem życia, zachowaniami reprodukcyjnymi czy nawykami żywieniowymi. Świadczy o tym zbliżenie współczynników zachorowalności wśród imigrantów do obserwowanych w kraju, w którym zamieszkali.

Według statystyk UE, co dziesiąta kobieta zachoruje w ciągu życia na RS. Co dziesiąta chora zgłaszająca się do lekarza z powodu objawów ze strony sutka ma RS.

Najwyższym czynnikiem ryzyka zachorowania na RS jest wiek. Aż 93% zachorowań obserwujemy po 40. roku życia.

Sutki są narządami parzystymi, stąd logiczne jest rozumowanie, że ten sam czynnik, który spowodował raka jednego sutka, może go wywołać także i w drugim. Potwierdza to praktyka kliniczna. Podkreśla się także częstsze występowanie rodzinne RS u najbliższych krewnych w linii żeńskiej. Nie jest ono jednak jednoznaczne z obciążeniem dziedzicznym.

Inne czynniki ryzyka według McPhersona przedstawiono w tabeli 20.1.

Co dziesiąta kobieta zachoruje w ciągu życia na RS. Szansę wyleczenia ma połowa z nich. Można ją zwiększyć, jeśli weźmie się pod uwagę, że co dziesiąta chora zgłaszająca się z objawami ze strony sutka choruje na raka.

Rozpoznanie guza liściastego, ustalenie stopnia jego złośliwości

oraz dalsze postępowanie opiera się na badaniu histologicznym    20.13.2.

wyciętego w całości guza    Genetyczne uwarunkowania raka sutka

Rozwój RS jest procesem wieloetapowym i wieloletnim. Większość RS rozwija się z pojedynczej komórki, jednak w dalszym rozwoju nowotworu szybko dochodzi do niezależnej klonalnej ewolucji w populacji komórek guza.

Proces powstania RS uwarunkowany jest pierwotnie akumulacją defektów, głównie w dwóch grupach genów:

■    protoonkogenów - genów kodujących białka stymulujące podział komórek;

■    antyonkogenów - genów supresorowych wpływających na hamowanie proliferacji komórek.