31940 SNB13893

74

tym znaczne natężenie tych potrzeb i wynikające stąd silne i względni tendencje do ich zaspokajania prowadzą z reguły do swoistego przewlekł o 7^ „wojny” między podopiecznymi a opiekunami, co sprawia, że ci ostatni pr/.yjmi^ postawy tolerancji i faktycznej rezygnacji ze swej roli opiekuńczej w tej sytuacji** 6. Profilaktyka i terapia potrzeb chorobowych. Potrzeby tego rodzaju wynikają ze stanu chorobowego organizmu. Ich zaspokojenie warunkuje be/.po. średnio przezwyciężanie tego stanu, usuwanie jego ujemnych skutków i powrót do zdrowia. Te trzy pożądane następstwa ffunkcje) zaspokajania potrzeb chorobowych są równocześnie podstawowymi celami opieki leczniczej lub szerzej, zdrowotnej. Równie doniosłymi celami tego zakresu opieki są: profilaktyka i terapia tych potrzeb. Urzeczywistnianie celu pierwszego dokonuje się przez opiekuńcze zapobieganie ich powstawaniu, zaś drugiego — przez przezwyciężanie i redukowanie do poziomu normalnych potrzeb zdrowotnych. Są to oddziaływania o znacznym utrudnieniu, tkwiącym w rozpoznawaniu tych potrzeb, w często niesprzyjających celom opieki zachowaniach podopiecznych oraz wymaganiach specjalistycznej wiedzy i umiejętności, jakimi musi dysponować opiekun. Profilaktyka wymaga dostatecznej znajomości warunków zdrowia (utrzymywania i pozyskiwania; ludzi w różnym wieku oraz stanu i warunków zdrowia podopiecznego. Ważne jest tu unikanie wszelkiej nadmiernej zapobiegliwości profilaktycznej, która bywa nierzadko bardziej chorobotwórcza niż jej niedostatek. Dobrze pojęta profilaktyka potrzeb chorobowych ma charakter aktywny i wymaga hartowania, uodporniania i rozsądnego ryzykowania, a nie jedynie izolowania, ochrony i wystrzegania się. Jeszcze większe trudności wiążą się /. terapią tych potrzeb, Podstawowe znaczenie ma tu pozyskanie współdziałania podopiecznego w tym zakresie, który w trakcie postępowania terapeutycznego doświadcza przykrych doznań i cierpienia fnp. leczenie i usuwanie zęba;.

7. Kształtowanie postaw kompromisu w sytuacjach zderzeń lub sprzeczno-ści niektórych potrzeb. Postawy takie stanowią jeden z pożądanych skutków opieki. Ich wartość i znaczenie dla pomyślności życiowej jednostki polega głównie na tym, że warunkują one w pewnym zakresie względną równomierność zaspokojenia jej potrzeb, zachowanie niezbędnej równowagi, uniknięcie niepożądanych napięć i konfliktów. Mają one realne szanse aktualizacji przede wszystkim wtedy, gdy — najogólniej mówiąc — taki właśnie będzie, akceptowany przez nią / przynoszący dostrzegalne korzyści, model zaspokajania jej potrzeb, realizowany

gez opiekuna.

y. Przyswajanie właściwej hierarchii w zaspokajaniu potrzeb. Wielorakie frzeby ludzi w obiektywnym znaczeniu i ich zaspokajanie mają dla ludzkiego Ryci a i jego jakości różną doniosłość i rangę, od zachowania istnienia do osiągnięcia chwilowego zadowolenia, przyjemności. Potwierdza to samo życic / nasza dotychczasowa wiedza o potrzebach ludzkich. Stąd też ze względu przede

wszystkim ria interes Życiowy podopiecznych wypada ich potrzeby postrzegać i zaspokajać według określonej, odzwierciedlającej obiektywne i istotne zależności życiowe hierarchii. Jest to więc wymaganie wynikające z konieczności życiowych oraz istoty odpowiedzialnej opieki i roli rozumnego opiekuna. Jego konsekwentne urzeczywistnianie przy aktywnym współudziale podopiecznych prowadzi do przyswojenia im właściwej hierarchii potrzeb w ich zaspokajaniu.

9.    Uświadamianie (rncntalizacja) potrzeb. Zaspokajanie potrzeb podopiecz-nych dokonuje się bardzo często wtedy, gdy nie są oni świadomi ich treści i znaczenia ('podopieczni „w sobie"). l aki stan nakłada na opiekunów szczególne powinności i zadania, modyfikujące znacznie cały stosunek opiekuńczy. Dotyczy to przede wszystkim opieki nad małym dzieckiem. Jest jednak zrozumiałe, że normalnie nie trwa on stale, niezmiennie. Stopniowo coraz pełniej i jaśniej uświadamia sobie ono te potrzeby, ze wszystkimi tego konsekwencjami dla sprawowanej nad nim opieki i przyszłego samodzielnego życia. Ten proces mentalizacji jest w istotnym zakresie skutkiem określonego sposobu zaspokajania potrzeb, którego podstawowym elementem jest stałe (na miarę możliwości percep-cyjnych) doprowadzanie do świadomości podopiecznego ich ireści i znaczenia.

10.    Kompensacja potrzeb niezaspokojonych, udaremnionych. Jest to szczególna, regulacyjna funkcja opieki, polegająca z jednej strony na szeroko pojętym zastępstwie, substytucji niezaspokojonych potrzeb i utraconych wartości opiekuńczych podopiecznych, a z drugiej na przyswajaniu im tą drogą nastawień i gotowości do autokompensacji oraz odpowiednich umiejętności w tym zakresie. Wynika ona z obiektywnego w znacznym stopniu faktu, że w procesie opieki w ogóle, potrzeby podopiecznych są na ogół — z różnych przyczyn — nierzadko udaremniane. Dzieje się tak w pewnej mierze niezależnie od dobrych intencji i wysiłku opiekunów, mimo zrozumiałych różnic pod tym względem między poszczególnymi układami opiekuńczymi. Stąd też świadomość, wyczucie tego rodzaju faktów wyznacza zachowania i czynności opiekuńcze opiekunom, które najogólniej prowadzą do zastąpienia podopiecznym tego, co zostało udaremnione, utracone.

11.    Aktualizowanie potrzeb potencjalnych. W praktyce można wyróżnić między innymi taki niepełny zakres opieki, który obejmuje wyłącznic zaspokajanie potrzeb będących już aktualnymi właściwościami podopiecznych lak w znaczeniu obiektywnym, jak i subiektywnym oraz zakres pełny, w ramach którego opiekun zajmuje się również potrzebami jeszcze nie zaktualizowanymi, potencjalnymi. W pierwszym przypadku opiekę wyznaczają potrzeby już funkcjonujące, najczęściej doznawane subiektywnie przez podopiecznych, a w drugim także potrzeby będące dopiero w sferze wyobraźni opiekuna, w jego poczuciu powinności tego, co należy im dawać. Ma to z pozoru cechy paradoksu. Są to jednak fakty w praktyce opiekuńczej dość powszechne. Między innymi te właśnie, ..zaspokajające" potencjalne potrzeby podopiecznych, działania prowadzą w rezultacie do aktualizacji