Drzewo życia7

potrzeb; dążenie do ich zaspokojenia skłaniało ludzi do reprodukowania tych, a nie innych treści. Nie zawsze znamy dostatecznie dobrze wierzenia kryjące się za przedstawieniami. Trudno jednak przypuszczać, że przyczyny popularności wyobrażeń św. Michała walczącego z Diabłem czy św. Jerzego zabijającego smoka były zdecydowanie różne od przyczyn decydujących o trwaniu wyobrażenia drzewka we wszystkich jego odmianach, i całego szeregu innych motywów. Odwzorowywane w papierze, żelazie, drewnie czy słowie wydarzenia i obiekty były dla społeczności chłopskiej równie realną częścią świata, jak słońce i księżyc.

Środek świata

Kosmos przecięty jest pionową osią, której najwyższy punkt znajduje się w środku nieba. W strefie ziemskiej oś ma swój punkt środkowy — centrum ziemi. Od tysięcy lat przyciągał on uwagę ludzi. W starożytności różne ludy przypisywały sobie zamieszkiwanie w „pępku świata” — tak bowiem nazywano niekiedy ten punkt. Dzięki właściwościom całej pionowo biegnącej sfery był on równocześnie centrum ziemi i ośrodkiem wszechświata. Najlepszych przykładów tej idei dostarczają pierwsze opisy świata dokonane przez podróżników, geografów i historyków greckich czy arabskich, później chrześcijan, wreszcie pierwsze mapy. W zależności od etnicznego pochodzenia autora przekazu, „pępek świata” sytuowano w Atenach, Mekce lub Bagdadzie, w Jerozolimie, wreszcie w Rzymie. Wokół nich rozmieszczone miały być koncentrycznie wszystkie znane kraje, poza nimi krainy barbarzyńskie i krańce ziemi zamieszkane przez potwory. Poprzestajemy na kilku

80