326

326 IX. Późniejsze kierunki rozwoju filozofii

przykładów nie wchodzą w grę żadne fakty' materialne, niezależne od relatywizacji do systemu, natomiast w drugiej parze takie fakty występują. Albo Herodot, albo Tukidydes był w błędzie, i zadaniem historyka starożytności jest znalezienie dalszych świadectw', które będą przemawiały na rzecz jednej lub drugiej wersji, lub. być może. będą wskazywały, że obie wersje były błędne. Nie mogą one jednak z pewnością wskazywać, iż obie były słuszne, choć w różnych rzeczywistych światach.

Przykładem, do którego często odwołuje się Goodman, jest definicja punktu geometrycznego. W Way\s of Worldmaking przytacza dw<a zdania: „Każdy punkt jest utworzony z linii pionowej i linii poziomej” oraz „Żaden punkt nie jest utworzony z linii, ani z niczego innego”⁵⁴. Kiedy indziej mówi o pojęciu punktu jako pary przekątnych i o Whiteheadowskiej definicji punktu jako klasy ciągu objętości⁵⁵. Te definicje punktu nie tylko nie są synonimiczne; nie są one nawet równozakresowe, jakkolwiek można wskazać, że systemy, do których każda z nich należy, są izomorficzne. Czy dow^fodzi to, że istnieją wzajemnie nieuzgadnialne prawdy? Standardowa odpowiedź na to pytanie jest taka, iż mamy tu do czynienia nie ze sprzecznymi zdaniami o faktach, ale z wyborem różnych konwencji. Riposta Good-mana na tę odpowiedź jest z kolei taka, że jeśli „usuniemy wszystkie warstwy konwencji - wszelkie różnice - zachodzące między różnymi sposobami opisu”⁵⁶ przestrzeni, to nic nie pozostaje. Nie mam obecnie dostatecznie mocno ugruntowanego poglądu na rolę konwencji w matematyce, bym mógł podejmować ryzyko rozstrzygania tego sporu. Należy jednak zwrócić uwagę, że metoda, która doprowadziła do sformułowaniu definicji Whiteheada, tak zwana „zasada abstrakcji rozciągłości", została w każdym razie zaprojektowana po to, by nadać takim terminom, jak geometryczne punkty i proste, znaczenie empiryczne

⁵⁴    Tamże. s. 114.

⁵⁵    Zob. A. N. Whitchead. Alt Enąuiry tonceming the Principles oj Sotural Know-ledge. Univcrsity Press. Cambridge 1919, część III.

Dzieło cyt., s. J18.

Zob. C. D. Broad. Scientific Thought. m/dział 1.

Michael Dummett

Filozofem, który skłonny jest podzielać niechęć Goodmana wobec realizmu, jakkolwiek nie zajmuje przychylnej postawy wobec innych aspektów myśli Filozoficznej Goodmana. jest Michael Dummett. który piastuje obecnie katedrę logiki w Oksfordzie. Dummett urodził się w 1925 r. Kształcił się w Winchester i w Christ Church College. Był członkiem Ali Souls College oraz wykładowcą filozofii matematyki w' Oksfordzie, zanim został profesorem w 1978 r. Pierwszą książką, jaką opublikował w 1973 r., było liczące niemal 700 stron studium poświęcone Fregemu, którego przedmiotem była przede wszystkim jego filozofia języka. Tom drugi, dotyczący filozofii matematyki Fregcgo. jest w przygotowaniu*.    W międzyczasie Dummett

opublikował pracę Elements of Intuitionism w serii Oxford Logic Gui-des. oraz zbiór esejów i recenzji zatytułowany Truth and Oiher Enig-nuis. Wspomniane prace, z których każda liczy ponad 450 stron, ukazywały się. odpowiednio, w latach 1977 i 1978. Od tego czasu Dummett opublikował obszerną historię gry w tarota i oddzielny tom wykładający zasady tarota, Twelve Tarot Games.

Truth and Oiher Enigmas zawiera recenzję z The Structure of Appearance Goodmana. którą Dummett opublikował w piśmie „Mind” w 1955 roku. a także dwa artykuły, zatytułowane Nomina-lism i Construclionalism, których wcześniejsze wersje były początkowo fragmentami tej recenzji, ale zostały usunięte ze względu na brak miejsca. Wprawdzie Dummett składa hołd logicznemu kunsztowi Goodmana. poddaje surowej krytyce nie tylko wiele szczegółowych aspektów' jego systemu, ale także wartość całego przedsięwzięcia. Pomimo deklaracji Goodmana i dokonanego przezeń wyboru realistycznej podstawy, na której opiera swą konstrukcję. Dummett jest przekonany, że Goodman nadal nie uznaje bytów abstrakcyjnych, i wskazuje, że odmienny sposób potraktowania barwy i kształtu bierze się stąd, że o ile barwy, takie jak „czerwień”, mogą być interpretowane w materialistycznym systemie Quine’a jako suma „mo-

Tom ten uka/ał się pc. Frege: Fhiiosuphy of Mathcmatus, Duckworth. I-ondon

1991 (przyp. tłum.).