350

Pierwiosnka lekarska — Pieluszka zwyczajna 341

Zastosowanie. Korzeń pierwiosnki stosowany jest w lecznictwie jako lek wykrztuśny, zastępujący importowany korzeń wymiotnicy — Rx Ipe-cacuanhae.

56. Pietruszka zwyczajna —• Petroselinum satwum Hoffm.

Kodzina: Baldaszkowate — Umbelliferae

Pietruszka jest rośliną dwuletnią, powszechnie uprawianą w ogrodach i warzywnikach polowych dla celów przyprawowych. Korzeń ma wrze-' cionowaty. W pierwszym roku wyrastają liście odziomkowe, 2—3-krotnie pierzaste, o lśniących wcinano-ząbkowanyeh odcinkach; liście łodygowe drobniejsze, trójdzielne. W drugim roku wyrasta prosta łodyga, gładka, dorastająca do 1 m wysokości, górą rozgałęziona, zakończona baldachami drobnych, zielonawożółtych kwiatów, do 2,5 mm średnicy.

Owoce (tzw. nasiona) są kształtu jajowatego lub gruszkowatego; u podstawy zaopatrzone są w nitkowate szypułki, na szczycie zaś widoczne są resztki szyjki i słupka. Owoc rozpada się łatwo na dwie niełupki słabo sierpowato wygięte, o 5 uwypuklonych żebrach żółto zabarwionych. Między żebrami widoczne są 4 szerokie zielonoszare wgłębienia z przewodami olejkowymi.

Surowiec. Surowcem są owoce pietruszki zwyczajnej — Fr. Pe-troselini. Zawierają one 2—3°/o olejku lotnego oraz olej tłusty.

Surowiec powinien składać się z owoców dobrze wykształconych, barwy szarobrunatnej. Zapach ma korzenny, smak palący. Nie powinien zawierać owoców ściemniałych i zbrunatniałych, innych części tej samej rośliny oraz owoców innych roślin baldaszkowatych. Wilgotność — najwyżej 12%.

Surowiec dyskwalifikuje: zanieczyszczenie szkodnikami żywymi lub martwymi oraz częściami innych roślin szkodliwych dla zdrowia.

Zastosowanie. Owoce pietruszki stosuje się w lecznictwie jako środek moczopędny w schorzeniach nerek i pęcherza. Ze względu na dużą ilość apiolu w olejku stosowane są jako środek poronny.

Wymagania klimatyczne i glebowe. Pietruszka w stanie dzikim rośnie na skalistych wybrzeżach i wyspach południowej Europy. Uprawa pietruszki rozpowszechniła się w Polsce od drugiej połowy XVI wieku i od dawna uprawiana jest w całym kraju jako przyprawa.

Wymagania glebowe. Pietruszka wymaga gleby głębokiej, średnio zwięzłej, żyznej, przepuszczalnej, jednak dostatecznie wilgotnej. Gleby zarówno ciężkie i zwięzłe, zbyt wilgotne i zimne, jak i lekkie, zbyt suche nie nadają się pod uprawę pietruszki.

Uprawa roli i nawożenie. Wymagana jest głęboka orka przedzimowa,