37289 PwTiR120

238 Rozdział 9

zasadą, że ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.

Przepisy ustawy o usługach turystycznych zawierają nieliczne ustalenia wyraźnie odnoszące się do umów o pojedyncze usługi turystyczne. Przepisy te zobowiązują organizatorów turystyki i pośredników turystycznych proponujących klientom pojedyncze usługi turystyczne - przez udostępnianie odpowiednich informacji pisemnych, a w szczególności broszur, folderów i katalogów - do wskazywania w tych materiałach w sposób dokładny i zrozumiały ceny danej usługi turystycznej albo przynajmniej sposobu ustalenia tej ceny, wysokości zaliczki i terminu zapłaty całej ceny, jak też terminu powiadomienia klienta o ewentualnym odwołaniu usługi turystycznej z powodu niewystarczającej liczby zgłoszeń. To ostatnie ustalenie może odnosić się do sytuacji, gdy biuro podróży działa w charakterze przewoźnika i uzależnia realizację oznaczonego przewozu od określonej minimalnej liczby zgłoszeń. Co do proponowanej usługi przewozowej ważne jest ustawowe wymaganie określenia w udostępnianych klientom materiałach pisemnych rodzaju, klasy, kategorii lub charakterystyki środka transportu.

W odniesieniu do poszczególnych usług turystycznych oferowanych przez organizatorów turystyki lub pośredników turystycznych trzeba podkreślić, że udostępniane przez nich informacje o pojedynczych usługach turystycznych nie mogą oczywiście wprowadzać klientów w błąd. Należy zauważyć, że zgodnie z omawianą ustawą wskazania zawarte w tego rodzaju informacjach pisemnych stają się z mocy prawa elementem umowy o pojedynczą usługę turystyczną, jeżeli dana umowa nic zawiera odmiennych postanowień. Warto zaznaczyć, że z przepisów ustawy o usługach turystycznych nie wynika obowiązek zawarcia umowy o pojedynczą usługę turystyczną w formie pisemnej. W praktyce jednak umowy o pojedyncze usługi turystyczne są często zawierane na piśmie, co zależy od charakteru i przedmiotu tego rodzaju umowy oraz ma na celu względy dowodowe.

Oprócz wskazanych przepisów ustawy o usługach turystycznych do umów o pojedyncze usługi turystyczne zawieranych z klientami przez biura podróży w zakresie nieuregulowanym tą ustawą stosować oczywiście należy przepisy kodeksu cywilnego. Całkiem wyraźnie wynika to ze zmienionych w 2(X)() r. ustaleń powołanej ustawy. Obecnie te ustalenia odnoszą się do wszelkich umów zawieranych z klientami zarówno przez organizatorów turystyki, jak i pośredników turystycznych. Tylko zresztą na podstawie przepisów kodeksu cywilnego można dokonać kwalifikacji prawnej konkretnych umów o pojedyncze usługi turystyczne.

Omawiane umowy mają z reguły za przedmiot dokonanie określonej czynności prawnej lub czynności faktycznej na zlecenie klienta biura podróży. Do takich zlecanych czynności prawnych należy zwłaszcza zawarcie na rzecz klienta umowy przewozu osób (przez nabycie biletu na przejazd połączone nieraz z nabyciem biletu na miejsce siedzące, do leżenia lub do spania), umowy najmu pokoju gościnnego, umowy najmu sprzętu turystycznego lub sportowego (np. żaglówki), umowy o korzystanie z kempingu (głównie w turystyce zagranicznej), umowy o usługi przewodnickie, umowy ubezpieczenia, czy dokonanie rezerwacji pokoju hotelowego. Skoro biuro podróży zobowiązuje się wówczas do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie, to taką umowę trzeba zakwalifikować jako zlecenie w rozumieniu kodeksowym. W tego typu umowie biuro podróży działa jako przyjmujący zlecenie, a klient jako dający zlecenie. W braku odmiennych ustaleń umownych takie zlecenie obejmuje umocowanie do wykonania czynności w imieniu dającego zlecenie.

Uregulowanie zlecenia w kodeksie cywilnym powoduje, że mamy wówczas do czynienia z umową nazwaną. Jest to z natury rzeczy umowa konsensualna, gdyż do jej zawarcia wystarcza samo porozumienie się stron. Musi być ona zaliczona do umów starannego działania, gdyż przyjmujący zlecenie podejmuje się tylko dołożenia należytej staranności, nie gwarantując osiągnięcia oznaczonego rezultatu, tj. zwłaszcza zawarcia określonej umowy o usługę turystyczną. Oczywiście ta staranność biura podróży jako przyjmującego zlecenie musi być oceniana z uwzględnieniem zawodowego charakteru wykonywanej przezeń działalności, co oznacza podwyższoną staranność. Jego pracownicy powinni być odpowiednio wykwalifikowani i dysponować pogłębioną wiedzą oraz odpowiednimi umiejętnościami w zakresie posługiwania się dostępnymi środkami technicznymi oraz komputerowymi systemami informacji, mającymi bezpośrednie lub choćby tylko pośrednie znaczenie dla zakresu działania danego biura podróży.

Chociaż z reguły biuro podróży otrzymuje wynagrodzenie od klienta za wykonaną na jego zlecenie czynność prawną, to do cech charakterystycznych omawianego typu umowy nie należy odpłatność. Z umowy bowiem lub z okoliczności może wynikać, że przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia. Odpłatność może zresztą wynikać z faktu, że biuro podróży działa zarazem jako agent przewoźnika lub innego przedsiębiorcy, od którego otrzymuje odpowiednią prowizję. Tak jest w przypadku sprzedaży biletów kolejowych lub lotniczych przez biura podróży. Warto dodać, że zgodnie z ustaleniami kodeksowymi dający zlecenie powinien zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki poniesione w związku z wykonaniem zlecenia (np. koszty rozmów telefonicznych, ale w praktyce nie ma takiej reguły).

Umowa zlecenia jest oparta na zaufaniu dającego zlecenie do zleceniobiorcy. Toteż przyjmujący zlecenie może powierzyć wykonanie zlecenia osobie trzeciej tylko wtedy, gdy to wynika z umowy lub ze zwyczaju albo z konieczności wymuszonej przez okoliczności. Tej treści ustalenie kodeksowe zobowiązuje przy tym zleceniobiorcę do niezwłocznego powiadomienia dającego zlecenie