37368 strona (100)

zwykle kończy się śpiączką, drgawkami i zejściem śmiertelnym z powodu porażenia ośrodków oddechowych i naczynioruchowego.

Ośrodek termoregulacji

Ośrodek termoregulacji znajduje się w przedniej części podwzgórza. Utrzymuje temperaturę ciała na stałym poziomie i działa na zasadzie termostatu biologicznego pozostając w czynnościowej współpracy z wieloma innymi ośrodkami podwzgórza. Ośrodek ten reaguje na różny stopień obniżenia temperatury krwi przepływającej przez tę część mózgowia, co powoduje hamowanie termodetektorów i z kolei zwiększone wytwarzanie ciepła.

Stosunek stężeń jonów Ca⁺⁺ do Na⁺ w podwzgórzu warunkuje wrażliwość termodetektorów na zmiany temperatury krwi dopływającej do mózgowia. Zwiększenie jonu Ca⁺⁺ powoduje przestawienie się tego termostatu biologicznego na niższą temperaturę, obniża się o ułamek stopnia. Wzrost stężenia jonu Na^ł na podwzgórzu wywołuje reakcję przeciwną - przestawienie termostatu biologicznego na wyższą temperaturę i temperatura ciała podnosi się.

Różne czynniki zmieniają stosunek stężeń jonów Ca⁺⁺: Na⁺ w podwzgórzu i pośrednio przedstawiają termostat biologiczny. Stężenie jonu Na⁺ w podwzgórzu zwiększają prostaglandyny i endopirogeny, szczególnie interleukina 1 (IL-1). W rezultacie występuje odczyn gorączkowy. Zjawisko to jest najczęściej następstwem infekcji bakteryjnych; bakterie uwalniają egzopirogeny, a te powodują rozpad granulocytów obo-jętnochłonnych i uwalniane są endopirogeny, w tym również interleukina 1.

Izotermię ustrojową zapewnia ośrodek termoregulacji sprzężony czynnościowo z innymi ośrodkami. Są nimi:

1.    Ośrodek powodujący wzrost napięcia mięśni, ich drżenia lub dreszcze, gdy

nie jest on hamowany przez ośrodek termoregulacji. W mięśniach wytwarza się ciepło (termogeneza drżeniowa).

2.    Ośrodki kontrolujące układ współczulny. Ich pobudzenie przez oziębione ter-moreceptory i wiele innych receptorów powoduje wydzielanie się z zakończeń nerwowych noradrenaliny. Pod jej wpływem wzmaga się metabolizm mięśni szkieletowych i komórek tkanki tłuszczowej. Uwalniane są z niej duże ilości wolnych kwasów tłuszczowych, które ulegają spaleniu z produkcją ciepła.

3.    Ośrodki kontrolujące wydzielanie gruczołów dokrewnych. Z rdzenia nadnerczy wydziela się adrenalina przyspieszająca spalanie glukozy w wątrobie i w mięśniach szkieletowych oraz wzrasta metabolizm tkanki tłuszczowej. Pobudzeniu ulega też funkcja osi hormonalnej: CRF (korlykoliberyna), ACTH, kortyzol, który przeważnie wiąże się z białkami osocza, a niewielkie jego ilości krążą we krwi w postaci wolnej. Glikokortykoidy kory nadnerczy przyspieszają rozpad białek w wątrobie.

4.    Ośrodek uwalniający hormony tarczycy przez uwalnianie TRH (tyroliberyna) - TSH - T3 i T4 (hormon tyreotropowy — trijodotyronina - tyroksyna). Dłużej utrzymujące się obniżenie średniej temperatury otoczenia powoduje stałe zwiększanie metabolizmu wewnątrzkomórkowego. T3 i T4 działają bezpośrednio na komórki organizmu, zwiększając przez to produkcję ciepła.

5.    Ośrodek naczynioruchowy. Naczynia skórne zwężają się, zmniejsza się utrata ciepła przez skórę (konserwacja ciepła).

100