38288 P1020992 (2)

/eremy Ri/faJ

aż wreszcie zostały całkiem wyeliminowane przez silnik spalinowy! Kort roboczy zniknął z amerykańskich farm na początku lat 50. I W tym samym czasie farmy używały także coraz większej liczby I ciężarówek. W roku 1915 było ich 25 tysięcy, a w 1980 r. jtg I ponad 3,5 miliona. Silnik benzynowy w traktorze, ciężarówce i ma- I szynach rolniczych wykonuje teraz całą ciężką pracę na farmie¹³.

Mechanizacja rolnictwa szła krok w krok z nowymi technikami uprawy roślin mającymi na celu wyhodowanie takich odmian, które łatwiej poddadzą się obróbce maszynowej. Opisaliśmy już maszynę do zbioru bawełny. Jej prototyp okazał się nieskuteczny, ponieważ bawełna dojrzewała nieregularnie w ciągu kilku tygodni, co utrudniało zbiór. Dopiero wyhodowanie odmiany bawełny, której torebki nasienne rosły na jednej wysokości łodygi i dojrzewały w tym samym czasie, umożliwiło jednorazowy zbiór mechaniczny¹⁴.

Inny przykład symbiozy między rolnictwem a inżynierią stanowi uprawa pomidorów. W latach 60. wyhodowano nowy gatunek, który dojrzewał w tym samym czasie' i był na tyle odporny, aby wytrzymać zbiór mechaniczny. Do zbioru tego gatunku pomidorów zaprojektowano specjalną maszynę, która w czasie krótszym niż 24 lata — pomiędzy 1963 a 1987 r. — całkowicie wyeliminowała w Ka-—r    I    lifomii ręczny zbiór pomidorów przez imigrantów z Meksyku¹⁵.

Nowe gatunki roślin wyhodowane w laboratorium nie tylko dojrzewały o jednakowej porze i nadawały się do zbioru mechanicznego, ale były też bardzo wydajne. Pierwsze mieszane odmiany kukurydzy często dawały potrójny plon z akra uprawy¹⁶. Wprowadzenie do gleby ściśle określonych ilości nawozów azotowych również zwiększyło plony i zintensyfikowało uprawy. Pola nie musiały leżeć odłogiem dla odzyskania urodzajności, gdyż nawozy sztuczne dawały im żyzność. Większa produktywność rolnictwa oznaczała, że coraz mniej robotników rolnych i farm było potrzebnych do wyprodukowania coraz większej ilości produktów.

Wysoko wydajne monokultury umożliwiały również powszechne stosowanie chemicznych pestycydów i herbicydów. Monokultury

| Tamże 8 197.

¹⁴    G. Fitę, Mcchanization of Ćotton Production sińce World War II, „Journal of Agricultural History" 1/1980.

¹⁵    Goodman i in., dz. cyt. s. 35-37.

¹⁶    Cochrane, dz. cyt. s. 127.

i(ęniec pracy pyły łatwym celem szkodników, chorób i chwastów. Użycie środków _Lnvadobójczych, chwastobójczych i grzybobójczych zredukowało zna-_t'Xtue liczbę robotników rolnych zatrudnianych do pracy w polu.

Również hodowla zwierząt podlegała w XX w. stałej mechanizacji i przechodziła na skalę przemysłową. Farmy hodowlane rozwijały

i zwiększały swoją wydajność dzięki nowym technologiom hodowli, specjalnym paszom i środkom farmaceutycznym dla zwie-jząt Przemysłowy tucz bydła i świń oraz drobiu pozwalał wielkim fermom na produkcję mięsa, nabiału i innych produktów zwierzęcych vi ogromnych ilościach przy coraz mniejszym zatrudnieniu. W latach 80. wielkie fermy na środkowym zachodzie miały stada liczące ponad 50 tysięcy sztuk bydła. Dziś około 15 farm drobiarskich produkuje rocznie ponad 3,7 miliarda kurcząt stosując metody febryczne niewiele różniące się od produkcji wyrobów nieożywionych¹⁷.

Rewolucja maszynowa, biologiczna i chemiczna pozbawiła pracy miliony robotników rolnych. W latach 1940—1950 zatrudnienie w rolnictwie spadło o 26%. W kolejnej dekadzie o ponad 35%, a w latach 60. spadek był jeszcze bardziej drastyczny: prawie 40% tych, którzy pozostali w rolnictwie, zostało zastąpionych maszynami¹⁸. W tym samym czasie produktywność rolnictwa wzrosła przez 100 lat bardziej niż kiedykolwiek w przeszłości, począwszy od rewolucji neolitycznej. W 1850 r. jeden robotnik rolny mógł wyżywić 4 osoby. Dziś w Stanach Zjednoczonych jeden człowiek zatrudniony w rolnictwie dostarcza żywności dla ponad 78 osób¹⁹. Produktywność rolnicza zanotowała znaczny wzrost w ciągu ostatnich 50 lat. Produkcja wzrosła w latach 40. o 25%, w latach 50. o 20% i w latach 60. o 17%, zaś w latach 80. produktywność rolnictwa wzrosła o ponad 28%^z0.

Spektakularny wzrost produktywności zniszczył gospodarstwa rodzinne. Wysokie plony i produkcja na wielką skalę powodowały w dągu całego stulecia kryzysy nadprodukcji oraz spadek cen płodów rolnych. Zmuszał on farmerów do zwiększania produkcji,

i ltnpacts of Applied Ggnetics, Office of Technology Assessment, Washington, D.C: U.S. Congress, 1981 s. 190.

| Cochrane, dz. cyt. s. 126-127.

i K Mechanization of Agriculture, „Scientific American" 9/1982 s. 77.

Cochrane, dz. cyt. s. 137, 158-159.