39847 IMGA55 (2)

ją spotkało, po czym wspólnie zaryglowują drzwi, aby 1 wilk nie mógł się dostać do środka. W końcu wilk spa. Ą da z dachu do cebrzyka z wodą i tonie. Ostatnie zdanie 1 baśni brzmi: „Czerwona Czapeczka zaś poszła wesoło * do domu i nic złego jej nie spotkało”.

W drugim wariancie przedstawione zostaje to, o a czym skądinąd słuchacz opowieści jest przekonany, j a mianowicie, że dziewczynka, zrozumiawszy po swoim 1 smutnym doświadczeniu, że jest jeszcze bardzo niedoj- i rżała i nie może sobie z tej racji sama poradzić z wił- 1 kiem (uwodzicielem) — gotowa jest teraz przystać na -J aktywne przymierze z postacią macierzyńską. Wyraża 1 to symbolicznie jej spieszne przybycie do babci, gdy I tylko pojawiło się zagrożenie, podczas gdy przy pierw- j szym spotkaniu z wilkiem w ogóle nie dostrzegała nie- J bezpieczeństwa. Czerwona Czapeczka współdziała teraz * z matką (matki) i idzie za jej radami. Babcia mianowi- 1 cie poleca jej napełnić stojący przed domem cebrzyka wodą, w której uprzednio gotowała kiełbaski, a wilk, znęcony zapachem, ześlizguje się z dachu i wpada do | wody. Tak więc we dwie łatwo dają sobie radę z wil- ; kiem. Wytworzenie się silnej więzi z rodzicem tej sa-mej płci, więzi opartej na współdziałaniu, jest istotną . potrzebą dziecka, ponieważ wówczas może się ono iden-» tyfikować z rodzicem i świadomie uczyć od niego, a to pozwala dziecku na pomyślne dorastanie.

Baśnie zwracają się zarówno do naszej świadomości, | jak do nieświadomości, toteż nie cofają się przed sprze-j cznościami, jako że właśnie współistnienie sprzeczność^ jest tak bardzo charakterystyczne dla sfery mftwiado-' mego. To, co w omawianej baśni dotyczy babci, można.« widzieć w bardzo różnym świetle, zależnie od rozpatry*] wanej płaszczyzny baśniowych znaczeń. Słuchacz moi* zadawać uzasadnione pytanie, Czemu wilk nie pożera Czerwonej Czapeczki od razu w momencie spotkania,; to jest natychmiast przy pierwszej sposobności. Per*!

rault w sposób dla siebie charakterystyczny daje tu na pozór racjonalne wyjaśnienie: wilk obawia się pracują-cych niedaleko w lesie drwali. Ponieważ w opowieści Perrault wilk to cały czas mężczyzna-uwodziciel, wydaje się rzeczywiście prawdopodobne, że nie śmie on uwieść małej dziewczynki w zasięgu wzroku i słuchu innych mężczyzn.

Zupełnie inaczej dzieje się w wersji braci Grimm. Daje nam się tu do zrozumienia, że motywem zwłoki jest niezwykła żarłoczność wilka: „Wilk pomyślał sobie: «Ta młodziutka dziewczynka jest smacznym kąskiem, będzie mi lepiej smakować niż stara babcia; muszę się tak zręcznie urządzić, aby mi się dostały obie.»” To wyjaśnienie wszakże nie bardzo ma sens, bo wilk mógłby przecież najpierw — od razu — pochwycić Czerwoną Czapeczkę, a potem dopiero oszukać babcię.

Zachowanie wilka w wersji braci Grimm wtedy zyska sens, jeśli przyjmiemy, że aby mogła mu się dostać Czerwona Czapeczka, musi on najpierw pozbyć się babci. Póki matka (matki) jest w pobliżu, nie będzie miał Czerwonej Czapeczki.¹ Zanim się nie uwolni od babci, musi stłumić swe pragnienia; droga do ich realizacji zdaje się wolna wówczas, gdy usunięta już jest postać macierzyńska. W tej płaszczyźnie znaczeń mamy w baśni do czynienia z nieświadomym życzeniem córki, aby zostać uwiedzioną przez ojca (wilka).

Wraz z następującym w okresie dojrzewania nawrotem wczesnych pragnień edypalnych, ponownemu ożywieniu ulegają także pragnienia córki związane z postacią ojca: uwodzicielskie tendencje, jakie sama żywi wobec niego, i chęć wzbudzenia z jego strony tendencji podobnych. W rezultacie dziewczynka czuje, że zasłużyła na straszną karę ze strony matki (a być może zasługuje na nią także ojciec), bo tego rodzaju pragnienia związane są z chęcią usunięcia matki. To ponowne ożywienie się w okresie dojrzewania względnie uśpio-

31

1

Jeszcze nie tak dawno w pewnych kulturach wiejskich wraz ze i mi er clą matki najstarsza córka przejmowała wszystkie jej role.