40226 lichtarski (72)

144 4. Potencjał i dtłiUlnołż gospodarcza prawhitbloritwa

sumie wartości zgromadzonych w nim, dających się ująć w ewidencji składników majątku, w części finansowanej kapitałem własnym.

2)    dochodowe, wywodzące się z założenia, że o wartości przedsiębiorstwa stanowią dochody, jakie można otrzymać w całym okresie eksploatacji tego przedsiębiorstwa,

3)    mieszane, w których poszukuje się kompromisu między wadami i zaletami metod majątkowych i dochodowych,

4)    rynkowe (pośrednie), wywodzące się z przekonania, że o wartości jednego przedsiębiorstwa można sądzić na podstawie znanej wartości innego (lub innych), jeśli są one dostatecznie podobne,

5)    progu rentowności, w których chodzi o określenie takiej ceny przedsiębiorstwa, jaka wywoła kształtowanie się kosztów posiadania majątku na poziomie umożliwiającym, ceteris paribus, osiągnięcie dodatnich wyników finansowych.

Metodami majątkowymi wartość przedsiębiorstwa wyznacza się według wzoru:

\V_m-A-K„

gdzie: W_m - wartość majątkowa przedsiębiorstwa,

A — wartość aktywów przedsiębiorstwa,

K, - wartość kapitału obcego, czyli zobowiązań krótko- i długoterminowych, funduszy nie będących własnością przedsiębiorcy (np. socjalnych) i ewentualnie niektórych rezerw (np. na niepewne należności).

Poszczególne metody majątkowe różnią się między sobą przede wszystkim cenami, w których ujmuje się wartość aktywów.

W metodzie bilansowej (księgowej, aktywów netto) są to ceny historyczne, a więc takie, jakie niegdyś zapłacono nabywając aktywa, ewentualnie następnie częściowo aktualizowane, jak to ma miejsce w odniesieniu do wartości środków trwałych. W tej metodzie nic stosuje się jednak aktualizacji specjalnej, na potrzeby wyceny. Elementy rachunku są określane według zasad obowiązujących przy sporządzaniu bilansu przedsiębiorstwa.

Inną metodą majątkową jest metoda wartości odtworzeniowej Tu aktywa ujmuje się w (aktualnych w dniu wyceny) cenach nabycia powiększonych o koszty zakupu lub w (także aktualnych) kosztach wytworzenia czy nakładach inwestycyjnych (tc ostatnie dotyczą np. budynków i budowli). Ceny nabycia dotyczą zwykle nowych składników majątku. Dla składników zużywających się stopniowo (np. środki trwale) ceny te (lub ich odpowiedniki) trzeba skorygować o stopień zużycia Nic zaleca się tu korekt o umorzenie księgowe, lecz o oszacowany przez eksperta stopień zużycia na podstawie objawów zużycia fizycznego (zob. podrozdział 43.2) lub podobnie miarodajny wskaźnik zużycia. Ponadto często nic ma w obrocie składników majątku takich samych jak zastane w przedsiębiorstwie. Wówczas ich ceny trzeba szacować na podstawie cen ich odpowiedników — z korektą w aspekcie użyteczności w istniejącym zastosowaniu. W rachunku według tej metody (podobnie jak według metody wartości upłynnienia) trzeba uwzględniać także wartość składników majątku nie ujmowanych w bilansach, jak np. drobnych środków trwałych (używanych, lecz całkowicie umorzonych w momencie wydania do użytkowania). Potrzebne bywa też inne niż tego wymaga ustawa o rachunkowości [7], bo oparte na ocenie użyteczności (zwykle dające wyraźnie wyższe wyniki), oszacowanie wartości prawa wieczystego użytkowania gruntów.

Kolejna metoda majątkowa to metoda wartości upłynnienia (likwidacyjna). Według niej wartość aktywów ujmuje się w aktualnych cenach upłynnienia składników majątku — w stanie, w jakim je przejęto, minus koszty sprzedaży. Podstawowym problemem ograniczającym stosowanie tej metody jest niedostatek informacji o cenach używanych składników majątku. Metoda upłynnienia, podobnie jak odtworzeniową, jest ponadto bardzo pracochłonna, oznacza bowiem konieczność określenia nowych cen często dziesiątków tysięcy pozycji rodzajowych składających się na majątek przedsiębiorstwa. W praktyce więc często takiego poszukiwania nowych cen dokonuje się tylko w wybranych próbkach odpowiadających pewnym grupom rodzajowym składników majątku, a następnie przeszacowuje się całe grupy poprzez pomnożenie ich sumarycznych wartości księgowych przez wskaźniki relacji wartości odpowiednich próbek według nowych cen do wartości księgowej tych próbek. Tak uproszczone postępowanie nazywa się wskaźnikową metodą odtworzeniową lub wskainikową metodą upłynnienia.

Ze względu na pracochłonność metody odtworzeniowej i likwidacyjnej często stosuje się także metodę bilansową skorygowaną. Polega ona na odtworzeniowym lub likwidacyjnym ujęciu tylko tych składników majątku, których przeszacowanie najsilniej wpłynie na wynik wyceny przedsiębiorstwa. Są to zwłaszcza znaczące nieruchomości i inne środki trwałe (o dużej wartości ewidencyjnej), prawa wieczystego użytkowania gruntów, długo zalegające zapasy ilp. Pozostałe składniki majątku pozostawia się według wartości ewidencyjnej. Szczegóły tej i innych metod można znaleźć w literaturze [1; 2; 4; 8].

Posłużenie się metodą odtworzeniową w stosunku do niektórych przedsiębiorstw nic jest uzasadnione, gdyż zastany skład majątku nic odpowiada potrzebom. Istotą tej metody nic jest poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, ile kosztowałoby dziś utworzenie takiego przedsiębiorstwa, lecz określenie ceny przedsiębiorstwa o takich samych możliwościach i potencjale, jakie ma wyceniane (a zatem nie chodzi o taki sam skład majątku). Przedsiębiorstwo zestawione ze składników, jakie można było nabyć, a nie z tych najbardziej odpowiednich, należałoby od nowa zaprojektować na potrzeby wyceny odtworzeniowej, co zwykle przekracza możliwości wyceniających, jest nader kosztowne i mija się z celem. W takim wypadku wskazane jest jednoczesne zastosowanie metody odtworzeniowej i upłynnienia: odtworzeniowej do składników majątku potrzebnych i odpowiednich pod względem rodzaju, potencjału i poziomu technicznego (występujących we właściwej proporcji), upłynnienia zaś dla pozostałych [9].