41289 skanowanie0003 (207)

160 ORIENTACJE POETOCENTRYCZNE I KULTUROCENTRYCZNE

kobierca tych wszystkich, 'którzy są z rodu szatańskiego sprzeciwu, ale sprzeciwu. zagadkowo zmieszanego i niemal identycznego z tęsknotą za boską ojczyzną; pojaiWia się jako spadkobierca wszelkiej prometejskiej dumy, wszelkiej > prometejskiej dążności do nowego bez boga boskiego człowieka i jako spadkobierca wszelkiego prometejskiego wyniosłego cierpienia. Jest on spadkobiercą i bratem w kolejach losu tych wszystkich, których ród nie tylko jak u Goethego dąży z ciemności- do jasności, lecz których głębokie nieszczęście pędzi znowu z jasności, zę zbyt wielkiej jasności ku ciemnemu, ku niepewnemu; których istota „jedna a podwójna”, jak pieśni Dywanu¹, musi — na podobieństwo Prozerpiny — należeć do dwóch królestw duszy. X kiedy Nietzsche, zabójca Boga, na swój sposób jest także zwiastunem jakiegoś'Boga, to jest to z całą pewnością Bóg, który obok świetlanego¹ imienia Boga nosi też bardzo ciemne imię, podobnie jak Pfetonsfci: Bęos i „dwakroć narodzony” Dionizos.

Poszczególne rozdziały? kj$rę^: tu następują, usiłują więc wyjaśnić w tej postaci Właśniąbwą ś|a|ą: dwoistość duszy, wyjaśnić wielkie, ciągle wahające sięszałefjejśfiśtoty i jej wartości. W-każdym • rozdziale wychodzi autor^że -śżl^ęgólnego punktu widzenia, który powstał dzięki^ refleksjiśiciad^^bt^ęhem. W ten sam sposób przemierzamy ulubioną gÓrę, idąc póWystępach skalnych, które Wyrastają ż? jej masywu. Widoki z każdego ^występu skalnego, które są sobie niekiedy perspektywicznieprżeciwstawne, składają się jednak w sumie na taki obraz góry, jakiego nigdy nie daje nam jedno pojedyncze spojrzenie. Obraz- Nietzschego wyłaniający się z tych rozdziałów jest obrazem tego momentu, w którym,, jak nam się zdaje, tkwi problematyka jego miliu.V^-W^:'^;mi*rę jak rozwój tego mitu będzie posuwał się naprzód, zajmować, będzie Nietzsche coraz to inne. regiony nieba. Wystarczy., jeśli postać Nietzschego choć raz także ■ w ten sposóbmabierze życia przed pęząmi czytelnika;. jeśli na ten moment powolnego powstawania jejobrazu będzie miała oWą prawdę, która nie odmawi.ą-ważńośoi żadnemu wyższemu stopniowi przyszłej, legendy, żadnemu głębszemu mitówi o jego istocie.

■ ¹-[j ak pieśni- DifióałHi^iluzja do zbioru liryków Goethęjgo, Dywan Zachodu i Wschodu (1819);: stylizowanych na poezję Wschodu, a w szczególności ha miłosną dirykę perskiego poety^: Hafiza (diywan — w poezji orientalnej zbiór wierszy różnego typu napisanych pfzez jednego poetę).]

OS KAR    WALZEL

1864—1944

II    nasioieftkkhsp'

s^duk *

O. Wąlzel urodził się w Wiedniu i tam odbył studia uniwersyteckie w, zakresie literatury, historii i filozofii. Po uzyskaniu habilitacji został w 1897 r. powołany na katedrę w Bernie; od 1907 był profesorem w Dreźnie, od 1921 r. w Bonn, gdzie umarł w 1944 r. Z licznych jego prac do najważniejszych należą następujące: Zeitschriften der Romantik (przy współpracy H. H. Houbena, 1904), Hebbelpróbleme (1909), Vom Geistesle-ben des 18 und 19 Jahrhunderts (1911), H. Ibsen (1912), Die kunstlerische Form des Dichtwerks (1916), Shakespeares dramatische Baukunst („Jahr-buch der Shakespearegesellschaft” III 1916), Wechselseitige Erhellung der Kiinste (1917), Die deutsche Literatur seit Goethes Tod bis zur Gegen-wart (1918, wyd. 5 w 1929), Gehalt und Gestalt im Kunstwerk der Dich-tung (1923), Das Wortkunstwerk (zbiór studiów, 1926), Deutsche Dichtung von Gottsched bis zur Gegenwart <2 tomy, 1927—1930), Romantisches (1931), Poesie und Nichtpoesie (1937). Pośmiertnie w roku 1956 ukazał się tom wspomnień O. Walzela — Wachstum und Wandel.

Wiele trudu włożył O. Walzel w prace wydawnicze i redakcyjne. Do najważniejszych prac wydawniczych należą: F. Sćhlegels Briefe an seinen Bruder Wilhelm (1890), A. W. und F. Schlegel und Chamisso (1892), Goethe und die Romantik (2 tomy, 1898 i n.). Prócz tego był O. Walzel współpracownikiem wielkich wydań pism Goethego (wyd. Weimarskie, Jubileuszowe i w ramach „Meyers Klassiker-Ausgaben”) i Schillera (Sakularaus-gabe); był także kierownikiem Wydawniczych serii monografii historycznoliterackich: Untersuchungen zur neueren Sprache und Literaturge-schićhte <3 tomy, 1928—1930), Pandora (12 tomów, 1912—1913), Wortkunst (3 tomy, 1932 i n.). Przede wszystkim jednak był organizatorem i redaktorem serii wydawniczej opartej na międzynarodowej współpracy — Handbuch der Literaturwissenschaft (1923—1941), której tomem wstępnym jest jego monografia Gehalt und Gestalt im Kunstwerk der Dichtung, 11 — Teoria badań literackich za granicą t. II