45596 P1190787

ZvyecaJ t«n Jednak prfnlkną 1 do środowiska kultur mogiłowych 1 v ułodasych famach rozwojowych tyoh kultur apotykany juk dość pouszooh-nia pochówki ciałopalna obok askialatowydi* Na wschodnich paryfa-riach zasięgu kultur nogiłowych olalopalenia prmyjęlo się atoaunkowo wcześnie 1 n1 eua 1 powsżachnie, a groby zatraciły ceohy charaktaryaty-czne dla kultur BOkiloyyeh. Powszechnie zaczęły występować płaskie coantursyaka s ciałopal nyi na ogół popielnicowymi poohówkami • Wprowadzenie ciałopalenia, u zwłaszcza swyozaj składania apalonych zwłok zsarłago <żo wnętrza glinianej popiełnioy wiąże alę m większym znaczeniem nacry-ó gliaianyoh przy praktykaoh pogrzebowycłi. O Ile typowo groby kultur oofllowyob były głównie wyposażone w wyroby metalowa, o ty— le tarem, w wyniku zaistniałych wian, groby wyposażano przeważnie w ceramikę, a wyroby metalowe saosynają być aniaj liczne w grobach. Mniej uwa^i poświęcano tai dbwarowywaniu grobów kamieniami 1 nakrywaniu Ida nasypani kurhanów.

Mowy obyczaj pogrzebowy w ciągu XXX okresu epoki brązu opanował całą uiaenl środkową Europę , dooiermjąo pod konie o tego okresu do Jej północnych peryferii. Pr z mm I mnji zapoozą tkowano niewątpliwie w dorzeczu środkowego Dunaju objęły stopniowo także znaozną ozęśó zachodniej 1 północnej Europy. Na podłożu kultur mogiłowyoh, a w niektórych vy-padkach teki# na podłożu Innych współczemnych In kultur /n.in* nor-dyjakiej czy trzciniecżiej/ w wynika zachodzącyoh przemian wytworzył alf nowy typ kultury określany mianem kultury pól popielnicowych* Nawa ta została nadana od powszechnie występujących rozległych, płaskich cmentarzysk, na których występowały groby ciałopalne, przoważ-nle popielnicowe, wyposażone głównie w ceramikę*

Proces tworzenia się nowego modela kultury nie przebłagał jednocześnie ani też Jednakowo na caJtyms terytorium objętymi tym zjawiskiem* Ms podłożu miejscowych kultur, przy udziale rozmai tych wpływów kultu— rowy oh, przez ponad dwieście lat forsowały się rozmaite lokalne kul-tmry i grupy typu pól popielnicowych* Proces ten, zapoczątkowany Jeazoze w ciągu XX okresu epoki brązu, zakończył się dopiero u schyl— a na niektórych terenach dopiero w początkach XV okresu tej epoki. Proces tema przebiegał w różny sposób* Ko we grupy i kultury tworzyły się bądź to na drodze procesu ewolucyjnego wywołanego rozwojem kontaktów handlowych 1 kulturowych, bądź toż na drodze migra-°J* potmomególnych CT**p ludności, które — wywodząc się z terytorium o ukształtowanej Jut kul turze nowego typu — j »vyczyr.J y ly się do rcz— przestrzenlania tego modelu kultury na odległych nieraz terenach*

M* okresie formowania alę kultur pól popielnicowych obserwujemy niekiedy nawet dosyć poważna ruchy ludnościowa*

Napór ludności kultury pól popielnicowych na południe od dormeoma Dunaju, na teren Półwyspu Bałkańskiego, wywołał da la me prmeaiea mementa ludnościowe. Ich efektem było pojawienie alę szeregu tak zwanych "ludów morskich" na Bliskim Wschodzie, a także zniszczenie kultury myk emski oj przoz Dorów w XII wieku p.n.e. Ma terenie Francji rozprzestrzeni oni o się kultury pól popi sini oowych zostało spowodowane wedle wszolkiogo prawdopodobieństwa przez przesanlęoia się grup ludzkich s terenu środkowej Europy. Rozprzestrzenianie tlę kultury pól popielnicowych nad dolnym Renem, we Francji aż po Półwysep Iberyjski,.w północnych Włoszech i w południowej części Anglii wyraśnle zawężało domenę ludów o bardziej archaicznej kulturze atlantyckiej 1 zbliżonych kulturach wy tworzony oh, Jak się sądzi, przez ludy przed lndoeuropaj-skie*

Także na teranie środkowej Europy miały w tym czasie miejsce znaczny rozwój osadnictwa i kolonizacja terenów dotąd nie zasiedlonych lub słabo zasiedlonych w okresach poprzednich. Wiązało się to także z mniejszymi Już przesunięciami terytorialnymi poszczególnych grup ludności* Nie wszystkie grupy ludności przyjmowały w Jednakowym stopniu nowy model kultury lub Jego poszczególna elementy. V początkowej fazie rozwoju kultur pól popielni oowych niejednokrotnie obok żlebie współcześnie egzystowały grupy o różnym obrazie kultury, bądś to Jeazoze z przewagą elementów tradycyjnych "mogiłowych”, bądś to Już

0    cechach kultury pól popielnicowych.

Kultura pól popielnicowy oh ogarnęła bardzo duże terytorium o nader z różni cowany eh warunkach fizjograficznych i o bardzo różnym podłożu kulturowym. Nie można sądzić, że zespól kultur typu pól popielnicowych był tworem Jodnorodnym pod względem etnlozao-Językowym. Wedle wszelkiego prawdopodobieństwa, był to konglomerat różnych ludów, posługujących się różnymi Językami. Ten na pewno niejednorodny pod względom etnicznym 1 językowym twór ląożyły zbliżono formy goepodar-ki rolniczo -hodowlanej, podobny sposób bytowania 1 wynlkająoy z tego na ogół podobny obraz kultury materialnej. Rozwinięte kontakty handlowe, wynikające między innymi z konieczności zaopatrywania się w wyroby metalowe, przyczyniły się do dalszej unifikacji kulturowej oałsgo terytorium, ogarnianego przez kolejne, powszechnie na ogół aprobowane

1    adaptowane mody 1 prądy stylistyczne. Do ujednolicania całego zespołu kultur przyczyniały się także zbliżone wierzenia, manifestujące się w zastosowaniu bardzo ujednoliconego obrządku pogrzebowogo na resległych terytoriach.

Przyznać trzoba, że ideologia, której dla nas uohwytnys wykładni -kiom był oii łopalny obrządek pogrzebowy i powszechnie występujące pla-