46292 Obraz1 (13)

Psychologiczna problematyka maski

97

K^cAo*4»t^!%'»^5

pz^otab^^2aN?^łM

g> «^SS

'^h°dramy_zal

vaneoraz_OSlJ^^c^;.^:\

ich psychodrf^J^

RŚSS§

jeżeli psychodrama rmt ymtośćosób, akermUl ę wyznaczy, to rezultaty os^ owane wyłącznie założę* -tyków lub psychoterapeuto: ly pole wielu nadużyciom*' jest nierealne, jednak mozt yzacji.

Moreno. W trakcie odbyss Moreno zauważył, żempm rch problemów przynosić zorganizowania dziecięcej do testowania terapeuty ej dramatyzacji. Moreau 'nocześnie badając wpły* Doświadczenia zdobyte podjęcia próby sform | owań i rozwoju, która osoby spontanicznego, Podstawowe dla teorii :a w sposób najbardziej

Ądąęych obiektami psycho-m&y,tkałyby ich akcepta-

dokładny odwzorowywana jest w sztuce, zwłaszcza teatralnej. W związku z przyjęciem takiego założenia, fundamentalnym pojęciem swojej koncepcji osobowości Moreno uczynił kategorię roli.

Słowo rola pochodzi od łacińskiego rotula, w Grecji i starożytnym Rzymie oznaczającego rulony — zwoje, na których zapisywane były teksty, odczytywane następnie aktorom przez suflerów w trakcie odgrywania sztuki. Ttermin rola teatralna upowszechnił się w XVI i XVII wieku wraz z formowaniem się nowoczesnej sceny teatralnej. Rolą określano wówczas zwój papieru zawierający zapisane partie sceniczne. Zródłosłów kategorii roli jest więc związany z teatrem, podobnie jak Zródłosłów pojęć osoby i maski. Oba pochodzą od antycznej persony, przesłaniającej twarze aktorów w trakcie antycznych inscenizacji. Genetycznie związane z teatrem terminy roli, osoby i maski funkcjonują obok siebie we współczesnych naukach

0    człowieku. Pojęcie roli ma ugruntowaną pozycję w psychologii społecznej

1    socjologii. Określa ono:

„...zachowanie się człowieka, wyznaczone przez uwarunkowany danym środowiskiem i przypisany do danej pozycji społecznej społeczno-kulturowy ramowy wzór postępowania” (Czapów, 1969, s. 53).

Tak zdefiniowana rola w znacznym stopniu pokrywa się znaczeniowo z kategorią maski¹². Występująca pomiędzy pojęciami różnica wydaje się zawierać w tym, że rola jest w stosunku do maski uboższa o wymiar osobowy. Ujmując masce aspektu osobowego, redukuje się jej sens do tego, który zawarty jest w kategorii roli społecznej. Rozważając rolę w wymiarze znaczeń subiektywnych, czyni się z niej maskę. Występujące w pierwszej teorii psychodramy pojęcie roli odsyła do rzeczywistości opisywanej terminem maski. Dążąc do stworzenia pełnej teorii osobowości i rozwoju człowieka, Moreno musiał uwzględnić subiektywne znaczenie podejmowanych przez osoby zachowań. W związku z tym bardzo szeroko wyznaczył zakres kategorii roli. W jego teorii pojęcie to obejmuje zjawiska będące przedmiotem badań socjologii, kulturoznawstwa i psychologii osobowości, zawiera w sobie nawet instynktowne i nawykowe reakcje. Koncepcja roli Moreno, będąca zarazem koncepcją osobowości i jej rozwoju, uwzględnia wszystkie wymiary życia człowieka: od podstawowego, fizjologicznego, poprzez psychologiczny, po społeczno-kulturowy.

Osobowość jest, zdaniem Moreno, warunkowana wpływami otoczenia kulturowo-społecznego oraz doświadczeniami zdobywanymi przez osoby w relacjach interpersonalnych. Pomimo to, wewnętrzna rzeczywistość osób jest przez inicjatora psychodramy opisywana jako indywidualna i po-

1 Jednoczesne stosowanie w naukach o człowieku w znacznym stopniu przystających do siebie terminów wynika prawdopodobnie z odmienności nadrzędnego przedmiotu zainteresowania dziedzin, w których są wykorzystywane do opisu i wyjaśnienia ludzkiej struktury i funkcjonowania. Socjologia bada inne aspekty rzeczywistości człowieka niż psychologia społeczna, której cele są z kolei odmienne od zadań stawianych przed psychologią osobowości.