50504 Scan134 (2)

134 P. Jaśkowski i P. Rusiak

uczestnicy badania uzyskiwali dla bodźców obróconych o kąt 180°. Wynik ten j est zgodny z wcześniej szymi doniesieniami. Dodatkowo okazało sit, że różnice w czasie udzielania odpowiedzi w poszczególnych grupach byty istotne statystycznie: osoby z grupy eksperymentalnej potrzebowały znacznie więcej czasu niż osoby z grupy kontrolnej (1085 ms vs. 770 ms) na wykonanie rotacji bodźców wumyśle i udzielenie odpowiedzi. Wynika z tego, że osoby że specyficznymi trudnościami w czytaniu i pisaniu potrzebowały około 300 ms więcej czasu, aby zdeeydowuó, czy bodźcem prezentowanym na ekranie była litera, czy jej lustrzane odbicie. Dodatkowo, charakter krzywej wskazuje na to, iż czas reakcji wzrastałwraz z kątem obrotu prezentowanego bodźca w identyczny sposób w obu grupach. Oznacza to, że osoby z dysleksją wykonywały Test Rotacji Umysłowej równic skutecznie, jak osoby dobrze czytające, a wydłużenie czasów odpowiedzi tych pierwszych wynika ze spowolnienia innych procesów zaangażowanych W wykonanie tego zadania.

Ryc. 2. Wykres przedstawiający zależność czasu wykonania rotacji umysłowej (ms) od kąta obrotu (°) bodźca dla poszczególnych grup

normalnie

czytający

dyslektycy

i¹- Wyniki tego doświadczenia pokazują, że osoby ze specyficznymi tmdnościami w czytaniu i pisaniu mają problemy z odróżnianiem liter od ich lustrzanych odbić, natomiast ratowanie litery zabiera im tyle samo czasu, co osobom dobrze czytającym.

> Jaki jest powód takich różnic w wykonaniu Testu Rotacji Umysłowej? Wydaje się, że powinniśmy szukać przyczyn tychże różnic w procesach, które oprócz rotacji umysłowej biorąudział w określaniu, czy prezentowany bodziec jest identyczny czy różny, w porównaniu z innym prezentowanym bodźcem, lub z reprezentacją tegoż bodźca w pamięci długotrwałej. Na cały proces rotacji umysłowej (Corballis i Sergent, 1988; Shepard i Cooper, 1982) składa się kilka mniej, lub bardziej niezależnych od siebie etapów przetwarzania informacji o obiektach opodobnej strukturze graficznej, lecz różnej orientacji. I tak, zanim osoba określi, czy dwa bodźce są identyczne czy różne, niezależnie od orientacji jednego z nich, musi: (i) spostrzec obiekty; (ii) rozpoznać je i zidentyfikować ich ułożenie w przestrzeni; (iii) dokonać właściwej rotacji jednego obiektu w umyśle; (iv) porównać obraz obróconego obiektu z prezentowanym aktualnie bodźcem lub jego reprezentacjąprzechowywanąw pamięci długotrwałej; (v) podjąć decyzję, czy prezentowany bodziec jest zorientowany prawo/lewostronnie; i (vi) udzielić odpowiedzi.

Kolejne doświadczenia zaprojektowane zostały w taki sposób, aby Wyjaśnić poniższe dylematy. Czy rodzaj bodźca (litera vs. figura abstrakcyjna) wykorzystanego w doświadczeniu i sposób ich prezentacji (pojedynczo vs parami) wpływa na wykonanie rotacji umysłowej? Gzy osoby z trudnościami w czytaniu i pisaniu będą miały większe problemy z manipulowaniem w umyśle reprezentacjami liter czy figur ^abstrakcyjnych? Następnie, czy poziom wykonania zadania będzie zależny od tego, czy uczestnik badania będzieporównywać wyświetlany na monitorze bodziec z jego reprezentacją przechowywaną w pamięci długotrwałej lub prezentowanym tuż przed:nim bodźcem porównawczym? Interesujące jest także to, czy prezentowanie w jednym bloku zarówno liter, jak i figur abstrakcyjnych utrudni osobom z dysleksją wykonanie testu. Ponadto, chcielibyśmy sprawdzić, czy istnieją różnice w aktywacji mózgu podczas wykonywania rotacji umysłowej między osobami dobrze i słabo czytającymi, a także, czy dysfunkcje móżdżku opisane w literaturze są powiązane z trudnościami w odróżnianiu lewy/prawy. Próbą udzielenia odpowiedzi na postawione pytania są