BadaniaMarketKaczmarczyk'2

czytelne dla komputera (programu komputerowego)². Aby proces ten mógł być przeprowadzony, potrzebne są: komputer osobisty, terminale komputerowe oraz nośniki danych (w tym środki pamięci komputerowej) w postaci wspomnianych już wcześniej dyskietek, płyt i dysków magnetycznych. Niezbędny jest także program komputerowy. Proces wprowadzania danych omówimy na przykładzie programu SPSS (Statistical Package for Social Sciences), który należy do najbardziej popularnych, także w Polsce.

Pierwszą czynnością w procesie wprowadzania danych jest utworzenie i redukcja pliku danych. Do tworzenia pliku danych w programie SPSS (wersja 9.0) służy okno dialogowe o nazwie „data editor”, które jest swoim wyglądem zbliżone do arkusza kalkulacyjnego Excel. Okno to pojawia się na ekranie monitora automatycznie po otwarciu programu (rozpoczęciu sesji SPSS).

Podobnie jak w arkuszu kalkulacyjnym również w oknie pliku danych wiersze stanowią poszczególne przypadki. Każdy wiersz służy do zapisu danych uzyskanych od jednego respondenta, czyli zapisu danych z jednego kwestionariusza, natomiast kolumny służą do zapisu zmiennych. W jednej kolumnie można umieścić jedną zmienną, czyli cechę, która jest mierzona za pomocą pytania i odpowiedzi. Na przykład jedna pozycja z kwestionariusza, a zwłaszcza z książki kodowej stanowi jedną zmienną. Na skrzyżowaniu wierszy i kolumn znajdują się komórki lub okienka (cells), w których wpisuje się poszczególne wartości zmiennych.

Drugą czynnością w tworzeniu pliku danych jest definiowanie zmiennych. Przed przystąpieniem do wprowadzania wartości zmiennych do poszczególnych komórek należy każdą kolumnę nazwać (przez wpisanie w pasku nazw symboli zmiennych), a następnie zdefiniować poszczególne cechy zmiennych. Dzięki temu zmienne są ściśle określone. Można również definiować nowe zmienne, a także zmieniać definicje istniejących zmiennych. Definiowanie zmiennych obejmuje następujące czynności:

•    nazwanie symbolu zmiennej {yariable name),

•    określenie poziomu pomiaru (jakościowy lub ilościowy),

•    ustalenie typu zmiennej (alfanumeryczne lub numeryczne),

•    nazwanie wartości zmiennej (yalue label),

•    określenie brakujących danych (missing values) oraz formatu kolumny (co-lumn format).

Wymienionych czynności dokonuje się za pomocą okna dialogowego programu SPSS o nazwie „define yariable” oraz kilku innych okien dialogowych. Definiowanie i wpisanie nazwy symbolu zmiennej jest możliwe pod warunkiem spełnienia kilku wymagań; m.in. wymaga się, aby nazwa zaczynała się literą, długość nazwy nie może przekraczać ośmiu znaków, wszystkie nazwy muszą się różnić przynajmniej jednym elementem, nazwa nie może się kończyć spacją.

■ Por. C. McDanicl. K. Gatcs. jw., s. 534.

272