53128 SAM00

Mila polityka zagraniczna w XXIXXI wtoki

dównt kierunki, fakty, ludzie, wydarzeni*

dzieckiego marszałka Gieorgija Żukowa w Poznaniu; dołączono do nich Aleksandra Zwierzyńskiego i podobnie podstępnie wywieziono do Moskwy.

ikiego Państwa Podztom-

ntm> iruimrtąrs Jago p«n poBtyanyt utworzona w marcu 1944 r. W wynftu przekształcenia Krajowej Reprezentacji Mitycznej na mocy dekretu Datagata Rządu na Kraj z 9 stycznia 1944 r. Przewód m czacym RJN został przedstawiciel PPS-WRN. a także przewodnicząca wcialnlfjnfj KRP. Kazbnierz Pużak. Jej powstanie wynikało x cfcąd stworzenia prmhmuagl politycznej I byto odpowiedzią na utworzenie przez komunistów w styczniu 1944 r. samozwańczej Krajowej tedy Narodowej- Wystosowała protest przeciwko decy 2jom tonfctencjl jałtańskiej w sprawie połsktoj. ale jednocześnie wyrazte gotewolć udziału w powołaniu Tymczasowego Rządu Jed-aoid Narodowej W marcu 1945 r. część członków RJN została aresztowana przez NKWD i w czerwcu 1945 r. bezprawnie osadzona w .procesie szesnastu* w Moskwie. Po utworzeniu Tymczaso

Rada Jednośd Narodowej - organ

wego Rzędu Jedności itarodowej rozwiązała się i 1 Bpca 1945 wystosowała Deklarację tedy Jedności Narodowej, w której zawarta przypomnienie celów wojennych tolsld. poBtyfcę 25RR wobec RP oraz Testament febU Wałczącej.

W tym czasie alianci domagali się. co prawda, zawieszenia represji wobec politycznych przeciwników nowej władzy, jednak idąc na ustępstwa wobec Rosjan, przystali na wyjątek względem „winnych prze-stępstw wobec prawa lub Armii Czerwonej". Strona radziecka potrafiła to odpowiednio zinterpretować i wykorzystać przeciwko niepodległo Beżowemu podziemiu. Uwięzienie „szesnastki" było tylko jednym z > Ir hm mów szeroko zakrojonego planu eksterminacji podziemia. Wio-saą 1945 r. nie tylko rnsilono aresztowania żołnierzy AK, ale rozprawiano mę również i pozostającymi jeszcze na wolności niezależnymi dralirTwm politycznymi.

fimrnb Okulickiego i piętnastu działaczy politycznych aresztowano bez wiedzy polskich komunistów, co stanowiło wyraźne ostrzeżenie (keftdowało to z planami Władysława Gomułki pozyskania do współ-P^ricT prolondyńskich ludowców). Było także pokazem siły i możli-

wości wobec aliantów coraz bardziej nieustępliwych w rozgrywce ze Stalinem, który nie chciał dopuścić do stworzenia opartego na demokratycznych podstawach polskiego gabinetu i forsował fragmentaryczną reorganizację Rządu Tymczasowego. Stanowiło to duży problem w aspekcie zbliżającej się konferencji założycielskiej ONZ w San Francisco. W tym czasie zwłaszcza Amerykanie łudzili się jeszcze, że Moskwa ograniczy żądania w stosunku do Polski, mając do wyboru pogorszenie stosunków amerykańsko-rosyjskich. Bezkompromisową już wówczas politykę brytyjską uważali za wciąganie OSA do konfliktu z ZSRR.

Nad ranem 21 czerwca 1945 r. Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRR skazało większość aresztowanych na kary więzienia (trzech uniewinniono). Proces ten pozytywnie ocenia! brytyjski ambasador w Moskwie, obłudnic stwierdzając w raporcie, że nikogo nie skazano na karę śmierci i zostały zachowane wszelkie procedury, z prawem oskarżonych do obrony włącznie. Jednak alianci byli zadowoleni głównie z tego, że nie zostali wymienieni jako strata podczas procesu (zaopatrywali polskie podziemie w broń i pieniądze, a w Londynie rezydowali rozkazodawcy państwa podziemnego). Hipokryzja nie ominęła nawet tak prestiżowego londyńskiego dziennika, jak „Times”. W komentarzu z 22 czerwca jedynie sucho donosił, że większość spośród sądzonych przyznała się do kierowania ruchem podziemnym i na podstawie dyrektyw otrzymywanych od rządu polskiego w Londynie zajmowała się różnej skali sabotażem skierowanym przed w Armii Czerwonej.

Trzeba zaznaczyć, że jak na warunki radzieckie były to niezwykłe łagodne wyroki. Miały one bowiem zostać odebrane przez wszystkich jako sygnał nowej polityki Stalina wobec Polski. Jednak wyglądało to tak jedynie na pierwszy rzut oka. Zasądzenie wyroku nie dawało bowiem żadnej gwarancji opuszczenia więzienia po odbydu kary. Wystarczały odpowiednio ciężkie warunki więzienne i brak opieki lekarskiej. co w połączeniu z fatalnym stanem zdrowia niektórych z nich równało się karze śmierci.

93 ■