55426 IMAG0783 (4)

LI

cztery sprawy dotyczące procesu przyswajania nowych treści przez uczniów. Oto one:

1.    To, co leży na samym wierzchu ..i skutkiem tego napaife wiej daje się zauważyć — to czterostopniowy schemat* według którego nauczyciel ma podawać uczniowi nowe treści, a uczeń ma je sobie przyswajać. Ten schemat :— zdaniem Herbatą. ma się nadawać do każdego przedmiotu nauczania, i z tego względu nazwano go później formalnym. Herbart nie twierdził jednak, jakoby on był jedyny. To twierdzili dopiero niektórzy z jego uczniów.

2.    3J- podstaw tego schematu znajduje się trafne spostrzeże-, nie, że czynnikiem wyzwalającym proces przyswajania i posuwającym go naprzód jest uwaga zaczynająca się od skupienia się na- •szczegółach, kolejno jednym po drugim {Vertiejwig), a przechodząca następnie do .. ogarniania coraz, szerszego pola, dopóki nie ^dojdzie $o^uehwycenia myśli przewodnich” (B,esiTfo

3.    To. (przechodzenie o^ szczegółów do „myśli przewodnich” jest jednocześnie wznoszeniem się od wyobrążęń._,spostrzegaw-czych do po j ęć/j^tórych usystematyzowanie dopiero daje wiedzę. Tb znowu był pogląd trafny. Herbart pomylił się jednak w tym, iż sądził, że.wystarczy kojarzyć wyobrażenia spostrzegawcze, aby z mch..powstały j^jęqia. rTąb nie jest! Kojarzenie jest tu wprawdzie w^Uńkiemyfeg^iecznjmi, , ale niewystarczają?-oym. Do powstania pojęć niezbędne są jeszcze sądy logiczne, i procesy*|ozumowan 1 a. Wartościowe pojęcia są streszczonymi wynikami~rózumówania.

4.    Konstruując swoje stopnie formalne Herbart dokonał analizy procesu przyswajania, która wywarła głęboki wpływ na myśl pedagogiczną dTugiej połowy wieku XIX. Przestano się nią zadowalać dopiero wówczas, gdy przyznano uczniowi aktywniejszą rolę w procesie dydaktycznym i zaczęto się zajmować nie samym tylko nauczaniem, ale przede wszystkim uczeniem się, a więc pracą ucznia. U Herbarta uczeń ma przyswajać sobie, co mu poda nauczyciel. W końcu wieku XIX i na początku wieku XX amerykański filozof i pedagog John Dewey zażądał.