59308 Obraz3

70 VII. Państwo - trzy elementy definicji

parlament. Przez dłuższy czas w XIX i na początku XX wieku uważano nawet, że parlament - będący poniekąd narodem w miniaturze - sam jest suwerenem. Prowadziło to do pojawienia się koncepcji suwerenności parlamentu. Parlament bowiem decyduje za naród, w jego imieniu i w jego interesie. Nie jest, będąc suwerenem lub choćby jego substytutem, niczym skrępowany. Koncepcja suwerenności parlamentu, popularna w swoim czasie na przykład na gruncie brytyjskim, nie znajduje już dziś wielu zwolenników. Stoi przy tym w pewnej sprzeczności z teorią podziału (trójpodziału) władz.

89.    Mówiliśmy zatem o dwu koncepcjach, dwu sytuacjach faktycznych; posługiwaliśmy się dwoma terminami: „suweren” i „suwerenność”. Nie są one tożsame. Dla uściślenia dodajmy zatem, że termin „suweren” (piastun władzy suwerennej) dotyczy podmiotu najwyższej (zwierzchniej) władzy w państwie. Władza tego podmiotu jest władzą suwerenną. Termin „suwerenność” odnosi się przede wszystkim do położenia samego państwa i jego organów w stosunkach wewnętrznych i zewnętrznych. Stąd też rozróżnia się - przypomnijmy - suwerenność państwową (państwa) wewnętrzną i zewnętrzną.

90.    Współcześnie trudno mówić, pozostając w sferze faktów, o pełnej, całkowitej suwerenności państw. Dotyczy to w pierwszym rzędzie suwerenności zewnętrznej. Państwa są do tego stopnia powiązane wzajemnie i uzależnione - politycznie, gospodarczo, militarnie, kulturalnie - że żadne z nich nie może o sobie powiedzieć, iż jest całkowicie niezależne od pozostałych. Znaczne ograniczenia swobody decyzyjnej organów władzy państwowej wiążą się z przynależnością państw do międzynarodowych struktur integracji gospodarczej i politycznej, w rodzaju Unii Europejskiej. Przystępując do Unii, państwa członkowskie godzą się dobrowolnie (a jest to okoliczność o zasadniczym znaczeniu) na przekazanie jej instytucjom (np. Parlamentowi Europejskiemu, Komisji Europejskiej, Trybunałowi Sprawiedliwości) niektórych kompetencji swoich organów wewnętrznych. Jednocześnie państwa te akceptują system instytucjonalny i normy prawne ukształtowane przez lata w ramach Unii (wcześniej - Wspólnot Europejskich), określane zbiorczo jako l’acquis communautaire (dorobek wspólnotowy). Dają temu wyraz konstytucje państw członkowskich, na przykład Grecji - z 1975 roku (art. 28), Szwecji - tekst jednolity z 1988 roku (§ 5), Hiszpanii - z 1976 roku (art. 93), REN - z 1949 roku (art. 24), Francji - z 1958 roku (art. 88).

Na okoliczność przystąpienia Polski do ugrupowania integracyjnego (Unia Europejska) przygotowała kraj Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 roku, wprowadzając postanowienie zawarte w art. 90. Podobnie czym też na przykład Konstytucja Chorwacji z 1990 roku (art. 133) i Norwegii z 1814 roku (§ 93).

Wielkie znaczenie dla rozumienia współcześnie zewnętrznej, ale także wewnętrznej suwerenności państw jako stanu faktycznego mają wydarzenia związane z procesami globalizacji. Będzie o nich jeszcze szerzej mowa. Jednakże już w tym miejscu wypada stwierdzić, że bardzo liczne państwa tracą - na skutek wydarzeń związanych z jej przebiegiem - możliwość niezależnego decydowania o tym, co się dzieje na ich terytorium i co ma żywotne znaczenie dla ich obywateli. Dotyczy to w szczególności zdarzeń

0    charakterze gospodarczym i finansowym, a także kulturowym. Stąd też byłoby grubym błędem pojmować dziś suwerenność tak, jak to pojmował przed kilku stuleciami J. Bodin i jak usiłują ją rozumieć ci, którzy nie dostrzegają zjawisk związanych z procesem globalizacji, a także ci, którzy - słusznie czy nie - usiłują się im przeciwstawić.

91. Suwerenność pozostała natomiast bardzo istotną kategorią prawną. Jest ona rozumiana jako prawo państwa (jego narodu

1    władz) do samodzielnego określania swojego losu. Wszystkie państwa, niezależnie od swej wielkości i potęgi, mają takie same prawa suwerenne. Mówi się w związku z tym o suwerennej równości państw. Państwa mogą zrzec się cząstki swej suwerenności (kompetencji władczych swoich organów) na rzecz innych państw, a zwłaszcza struktur międzynarodowych, i niejednokrotnie to czynią. By jednak suwerenność państwa była uszanowana, państwo musi to uczynić całkowicie świadomie i dobrowolnie,