59618 IMGB75 (3)

Ml

Uzi e«x a* vxrh pcychologowle zgrupowani wokół ośrodka francuskiej fiiaołogii . TVz«ba na w*tepi e zauważyć. Ze - Jak sugeruje badacz lago nurtu, Edward Lowr y — fil moi ogi a francuska nie była szczególni* zainteresowana psychoanalizą.¹ Nastawianie filmo— logów na badani# faktów empirycznych, dominujące w pierwszych numerach ^MR#v\ie /nżernośionoŁe de Ki l mo L o&i & '* z lat 1947-48, pozostawiało psychoanal i zi e ni ewielkie poi e cio działania. Równi# charakterystyczne dl a ówczesnego okresu rozwoju fil mol ogi i było umieszczenie psychoanalizy w grupie studiów normatywnych, co oznaczał o — w ówczesnej praktyce — traktowanie filmu Jedynie jako narzędzia analitycznego. Niemniej Jednak późniejsze, nieliczne studia psychoanal i tyczne zasługują na szczegół ną uwagę.

W 1949 roku Serge Lebovici ogłosił artykuł "Psychanalyse el cindma", w którym rozwija podwójną analogię. Wedle ni oj film jest rodzajom snu a widz śniącym. W zakresie pierwszej pary analogii autor dostrzega następuj ące miejsca wspólne:    wizual-

noSć snu i fil mu • podobną dowolność kompozycyjna C we śni o i w f i 1 mi o obr azy ni o są połączone ani trwałymi czy logicznymi związkami czasowymi • ani przestrzennymi J » brak wi ąźące j zasady przyczynowej Cobrazy snów są nieodwracalne:    następują bez

przyczynowościD » użycie podobnej "gramatyki " i inne.

W zakresie drugiej analogii Lebovi ci przypomina zwyczaj używani a filmu Jako materiału przedstawiającego fantazmaty widza. Istnieją ponadto szczególne warunki projekcji filmowej* zbliżające się do warunków stanu sennego Crozprężenie psychi -czne, izolacja* nierzeczywistość obrazów, ograniczenie ekranem} . W konkluzji stwierdza* źe film jest środkiem ekspresji niezmiernie bliskim stanowi onirycznemu. a widza porównywać można w wielu punktach ze śniącym. Propozycja Lebovi ci ego zmierza w tym kierunku* iż ta sama idea “myśli onirycznej “ może być dostrzeżona na ekranie, ale Istnieje tak Ze w umyśle widza.

W tym samym artykule autor stawie, propozycje rozdzielenia sT ery wpływów psychoanal i zy w fil mol ogi i na dwie grupy. W pierwszej nacisk byłby postawiony na psychoanal i tyczne spój -rżenie na fi Łm. jako ^otkt , Jako wytwór człowieka i przedmiot

studiów. W drugiej zainteresowanie przenosi    ^na

•'jego nastawienia^ reakcje wobec ekranu i działania w stosunku

„n

do filmu .

Ten podział psychoanalitycznej sfery zainteresowań nie tylko porządkuje bieżące dokonania* ale - co ważniejsze — wskazuje dwie podstawowe drogi* którymi podawać bedzie psychoanaliza lat siedemdziesiątych Ctekst filmowy - widz). Lebovici i wielu innych autorów z tego kręgu odnosi sie bezpośrednio do Freuda koncepcji marzeń sennych. Lebovici przy końcu artykułu stawia konkluzje* iż film funkcjonuje dla swej publiczności jako obiekt pragnień w takim stopniu* w jakim ta relacja zachodzi w opisywanym przez Freuda stosunku śniącego do snu.

Opublikowana w 1958 roku książka Edgara Mor i na* francuskiego socjologa, zatytułowana "Le cin&ma om l *homme imaginaire" C "Kino Lub człowiek wyobrażony"* w polskim przekładzie ^MKino i wyobraźnia") jest ważnym krokiem w tej dziedzinie. Morin podsumowuje dotychczasowe sądy na temat relacji filmu i snu* a także prezentuje własną koncepcje*

Od momentu, gdy kinematograf, rozumiany jako medium* instrumentarium, przeszedł na usługi kina fabularnego wzrosła rola obrazów dostarczanych przez sen - "muzeum wyobraźni”. Morin przytacza liczne relacje lekarzy i psychologów, w których ich pacjenci opowiadając' sny poprzedzają to stwierdzeniem: było Ło coś takiego, jak oglądamy w kinie. 2 książki Mor i na można wyprowadzić katalog podobieństw między filmem a snem:    dynamika

snu i filmu przezwycięża ramy czasowe i przestrzenne* działają podobne figury; pomniejszenia, powiększenia* kondensacje. Morin jest świadom proporcji, w jakich należy porównywać kino ze snem. Tego typu myślenie organizuje cały jego wywód: twierdzi* że kino wprawdzie odbija rzeczywistość* ale sie do tego nie ogranicza - pozwala nam bowiem wejść w świat snów. Pierwsza różnica dotyczy charakteru percepcji. Zastanawiając sie» czy w kinie rządzi percepcja w sensie praktycznym Ca wiec percepcja przedmiotów realnych) • czy też wizja oniryczna• stwierdza* że występują obydwie i jednocześnie. Te proporcje dotyczą także sytuacji widza i śniącego:

"Ale stan * odprężenia* widza nie powoduje jeszcze hipnozy*