60253 Strelau7

594

Psychologia Podlpirtk akademicki

W wypału deprywacji wszystkich potrz^i^jwiększę znaczenie-jpają te naji^^ze. Po czwarte^efeoć jedne p&-t?l€§|r Maslow nazywa pitĘgebami niedoboru, a drugiś —po erze b a mi WRrostu. i|fw obu wchodzi w grę napięds związane z deprywacją. Być mata słuszniej byłoby mj|» wić nie o różnych ridfehanizma^^otrzeb. ale o różnych faniBcj-ado przez nidt ijkelfianych., Naj b ardzi ej podsta-s$fg&p potrzeby zapewniają przetrwanie, nieco wyżsftB -Bllptację społeczną i so|falizację,    rcM-

Hfjj, Po piątĄ jakkolwiek Maslow p#wiifc-.WS nie jest istotne, czy potrzeby śtj świadome, czy nieświadome, to najczęściej j|dnak traktuje jeęjako nieświadomym

HumMtfctyczna koncepjp motywacji budzi znatlp ne sprzeciwy i krytykę. Najważniejszy zarzut dotyc^p poftaj^filft^ici tej koncepcji- Jej założenia są tak skon# *tru«8v-ane,₍ighepierająć się na nich, można nawet wy^{1 2} jaśfpć faks WSgtjjemnif sprzeczne. Najczęściej (i siu# rtfe) krytykuje się ®^o^flIfrt5liierarchicznej naturze potrzeb.

7.S..5. Poznawcze koncepcje motywacji

p) i«feurzefl$a pe^j^psj^"

(2) zaburzenia proeffllw myślowych, zabijiH|pa^^ftlę-#, ale te i zabur^SiJa wyko n\avani a prtykład pisanife".

8j pReżywanie halucynacji, snów ńą? jawie i dobnych; •

(4) przeżywanie n^atywnego napięcia, a nieki<tfi£²$8r wjpt bardsto silnych lęków.

Brak informacji powodował dezintegrację proiflfilw mózgowych, mimo Ast wszystkie inne potrzeby l$l|f|²‘ u osób badanych zaspokojone.

W innych badaniach odnotowano pewne pozytywne następstwa zaspokojeni^ deficytu informacji. W słynnych eksperymentach Roberta Butlera (1958) stwierdzono, że możliwość wyjrzenia przifc otwór w zamkniętym pojemniku stanowiła pozytywne wzmocnienie dla innych reakcji (zwiększała prawdopodobieństwo występowania innych reakcji). Informacja stawała się tu IPjpadą.

Paradoksalnie znaczne zasługi dla poznawczej koncepcji motywacji ludzkich zachowań położył pracujący w Kanadzie behawiorysta brytyjski Daniel Berlyne (19©). Berlyne pracował nad zagadnieniami eksploracji, determinantami ciekawości poznawczej, procesami uruchomienia myślenia i tym podobnymi zjawiskami. Badania te doprowadziły go do odkrycia, że zachowania eksploracyjne są uruchamiane przez takie cechy informacji, jak nowość, zmiana, dziwność, niezgodność, złożoność, wieloznaczność czy niewyraźność. Zdaniem Berlyne’a lyspólne są im wszystkim niepewność i konflikt. Kon-²; flikty bywają rozmaite: wątpliwość, rozterka, sprzecz-iggi|, niezgodność pojęciowa, dezorientacja, niestosowność i tym podobne. Berlyne podkreśla, że konflikt poznawczy (na wejściu)³ jest czynnikiem negatywnym, zakłócającym normalne funkcjonowanie człowieka, który uruchamia motywację dlatego, że powoduje w rezultacie konflikt mięftap reakcjami (nDii^jsclu)'rKonfiikt ■<x?ywdlaj'epiabu'dź'enfe wymagljĘCS”redukcj i. Początkiem wszelkich działań motywowanych przez konflikt poznawczy-jest - według Berlyne’a - uruchomienie cipp§f-wości, a następnie uruchomienie myślenia ukierudbdk! wanego na rozwiązanie problemów.

, tfajbardziej znaHącymi poznawczymi konc|j®tjtatll motywdjgjp(choć nie tylko motywacji) są teorraKj wagi - poznawczej (Heider, 1958j%raz teoria dysonansu poznawczego (Festinger, 1957) Różne aspekty tyli Je 9 rii omawiane są w#iekł miejpfcach fłfoięjśzeg<|.-pt»3r^ez-nika, zostałf?także ^czegPf^ optdan#^%teltS taliach (por. np. Ab^^^ff?68; Bem, 1$67

1

5fcdem§ispsiwew|Bialf holertfcrSi Ifeg^ilN^iino-mahjSjważył,tę ,|sbjjil§ spocznę rodli|J|SP. Do tótezy, mnij# lub ^ziW śwlfdodBe, nawipuje większość po-znpapzych teopi    ‘

Jakkolwie^of|a-«sifa kon&pcjsptotywacji doty®iyl wiielkiSi orj&itiamów żywych ²%$yp6śaźónych w me-ci^lii^Kf prz^vt|&a^ilnformiBi, to skolicentrujemy llf tu przede^:wszyś®ili na poznd|^j| koncepcji ludzi ki^ptótywj$j|ju

2

yie^S#e ważne obserwacje wiążą się z dwiema grui® parni badań przeprowadzonych w latach 50. XX wieku. W badaniach pierwszej grupy wykazano, że brak stymulacji przenosząc^ informacje jest stanem negatywnym. W badaniach drugiej grupy dowiedziono, że dostarczenie stymulacji mo| być w pewnych warunkach wzmocnieniem pozytywnym.

Badania p:iirwsz£go typu - ‘inspirowane głównie koncepjfe pri§j|||a§w mózgowych Donalda Hebba (1949, 1973)fc byczyły ifera^&enia dopływu lub prawie całkowi tsrgfij pozbawienia bodżęów. Były to badania nad de-prywacjpj sensory^»|J|pOT. np. Heron, Donae i Scott, 1956; Zubek, Sarisom i Prysiazniuk, 1960). Przyniosły one niezwykle intefiBpijące wyniki, w sposób systematyczny zostały'omówić^;.przez grupę badaczy amerykańskich (Solomon i in., 1961), a w połśliej literamrze - przez Łukaszewskimi f^r1974). Odnotljvano Ifig||jp§« 5®®^^isekwei^l dep^p^i ^^feyp«ej:

3

Późniejsze prace wykazały, że obecność konfliktu reakcji nie jest warunkiem koniecznym konfliktu poznawczego - wystarczy sama niezgodność informacyjna (Łukaszewski, 1974).