60368 SNC03812

14

Piętra klimatyczno-roślinne

„Johann Rebmann, szwajcarski misjonarz podróżujący w roku 1848po terenach dzisiejszej Tanzanii, słyszał opowieści o górze, która pokryta jest czymś białym, przypominającym srebro... Kiedy Rebmann zbliżył się do góry, w pierwszej chwili pomyślał, że jej wierzchołek spowity jest chmurami. Potem dopiero zrozumiał, że jest to śnieg. Jednak jego relacja o pokrytej śniegiem górze Kilimandżaro, wyrastającej kilka zaledwie stopni na południe od równika, spotkała się z niedowierzaniem w kręgach naukowych...” (wg J. Robins, „Cuda natury”, Wyd. Pascal, 1993).

Ostateczny dowód na istnienie pokrywy śnieżnej i lodowców w pobliżu równika zdobył geolog, dr Hans Mayer, który w 1889 r., jako pierwszy Europejczyk, wspiął się na szczyt Kilimandżaro o wysokości 5895 m n.p.m.

Wejście na Kilimandżaro to jakby wędrówka od równika do Arktyki: przez pustynię, sawannę, deszczowy las tropikalny, wrzosowiska i alpejskie łąki, a pod szczytem -pola lodowe i wieczne śniegi. Dzisiaj wycieczki na Kilimandżaro stały się już popularnymi imprezami turystycznymi; turyści donoszą zresztą o malejącym z roku na rok zasięgu lodowców - co można interpretować jako oznakę ocieplania się klimatu. Uważny obserwator dostrzeże również, że roślinność na stokach góry zmienia się w innym porządku niż strefy roślinne między równikiem i biegunem: wilgotne lasy spotykamy na pewnej wysokości ponad podnóżem gór, odpowiadającej poziomowi kondensacji pary wodnej i podstawie chmur. To jest właśnie przykład tropikalnego układu pięter klimatyczno-ro-ślinnych - pionowego zróżnicowania klimatu i krajobrazu gór w strefie międzyzwrotni-& kowęj.

14.11 Piętrowy układ elementów klimatu

Najważniejsze cechy klimatu na powierzchni Ziemi zmieniają się bardzo znacznie

»^^pc#wpływem wysokości bezwzględnej. Zmiany te w dużym stopniu odpowiadają piono-wemu profilowi swobodnej ątmosfery. Dotyczy to w szczególności ciśnienia atmosferycznego, natężenia promieniowania słonecznego i temperatury powietrza, ale także ■Wilgotności i wiatru. Pionowe zróżnicowanie klimatyczne można też porównać z różnicami międzystrefowymi. Podobnie jak strefy związane są z szerokością geograficzną, tak piętra klimatyczne kształtują się w odrębnym porządku przestrzennym, regulowa-

277