2013 10 28 59 54

43

CZ. I. TERAŹNIEJSZOŚĆ

zależeć od klimatu d roślinności bardziej niż od samej tylko fizycznej zapory. Klimat i ubóstwo roślinności są zapewne ważniejszymi czynnikami nie pozwalającymi zwierzętom na przekraczanie pustyń niż na przykład niezdolność ich do chodzenia po piasku czy kamieniach. Góry mogą 'być dla zwierzęcia zbyt wysokie, aby mogło je przebyć, ale znów bardziej prawdopodobne jest, że to klimat i roślinność stanowią właściwe czynniki hamujące. Woda jest najmniej złożoną barierą fizyczną. Rzeka Amazonka stanowi granicę dla wielu zwierząt, wliczając motyle i małpy.

Ale rzeki nie stanowią poważnych barier dla przeciętnego kręgowca lądowego, a dla ryb tworzą rozgałęzione drogi ekspansji. Można więc przyjąć, że kręgowce rozprzestrzeniają się po lądzie dopóki nie zostaną zatrzymane przez któryś z lądowych czynników ograniczających. Działanie tych czynników ostatecznie określa rozległość zasięgu zwierzęcia w obrębie kontynentu.))

Rozprzestrzenianie się

Kręgowce lądowe rozprzestrzeniają się po lądzie jeśli warunki są sprzyjające, ale nawet w idealnych warunkach jedne zwierzęta będą się rozprzestrzeniać szybciej od innych. Może to zależeć od ich wielkości, psychiki, stosunku płodności i śmiertelności lub po prostu od zdolności lokomotorycznych. Kręgowce latające powinny rozprzestrzeniać się szyb- I cdej i dalej niż formy naziemne, ale tyle jest wszędzie czynników ograniczających, że ich potencjalne możliwości są znacznie zmniejszone.

O ile zdolności do przemieszczania się po lądzie nie są zazwyczaj ważnymi czynnikami ograniczającymi dla kręgowców, o tyle różnice w zdolności do przebywania zapór wodnych prowadzą do wielu pozornych nieprawidłowości rozmieszczenia. Wody słodkie zatrzymują, ale zwykle są niezbyt rozległe. Toteż główną przeszkodą w szerokim rozprzestrze- I nianiu się są wody morskie.

Ryby słodkowodne różnie reagują na wodę morską. Jedne, jak dwu-dyszne i okondowate są w stanie znieść zasolenie zaledwie przez krótki czas, inne, jak łososie i węgorze czują się w morzu równie dobrze jak w wodzie słodkiej. Dla tych ostatnich przekraczanie mórz nie jest poważnym problemem. Między tymi krańcami istnieją wszelkie przejścia. I Niektóre płotki do pewnego stopnia znoszą zasolenie i prawdopodobnie I mogłyby przetrzymać podróż morską, a ciemiki wydają się znosić tak I samo wodę morską i słodką. Płazy umieją pływać, ale nie znoszą wody I morskiej. Znany jest tylko jeden gatunek z rodzaju Rana, który w zwy- I kłych warunkach wnika do wód morskich i znosi to. Ich przepuszczalny I naskórek i ich sposób rozrodu jest przystosowany do życia w wodzie słodkiej łub w wilgotnym środowisku lądowym. Płazy nie mogłyby prze- I płynąć morza. Niektóre mogłyby zostać przeniesione w powietrzu przez I ptaki, ale te same cechy, które czynią je wrażliwymi na wodę morską,