48543 S5001374 (2)

Zajęcia ruchowe dla dzieci i dorosłych z głębokimi i sprzężonymi zaburzeniami

Z osobami z głębokimi i sprzężonymi zaburzeniami pracują głównie nauczyciele i fizjoterapeuci i to im właśnie przychodzi mierzyć się z wieloma trudnymi problemami i podejmować poważne wyzwania. Liczba dzieci z głębokimi i sprzężonymi zaburzeniami zdaje się rosnąć. Pojawiło się też zapotrzebowanie na I metody, które mogłyby pomóc dorosłym osobom z głębokimi i sprzężonymi I zaburzeniami w szpitalach i w domach opieki. Zajęcia ruchowe, zarówno dla I dzieci, jak i dla osób dorosłych, muszą być prowadzone indywidualnie, a w miarę I jak dorośli stają się coraz ciężsi i coraz trudniej ruszyć ich z miejsca, do pracy I z każdym z nich mogą być potrzebne nawet dwie osoby. Praca z dziećmi I i dorosłymi z głębokimi i sprzężonymi zaburzeniami jest fizycznie męcząca I i żmudna i wymaga wiele czasu. W rozdziale tym opisane zostały metody pracy I z dorosłymi, ponieważ doświadczenia ruchowe, które się tu wykorzystuje, są takie I same dla dorosłych i dzieci.

Charakterystyka

Osoby z głębokimi i sprzężonymi zaburzeniami — to osoby poważnie upośledzone I fizycznie, które mają jednocześnie poważne trudności w uczeniu się. Niektóre I z nich mogą funkcjonować na poziomie kilkumiesięcznego dziecka. W szpitalach I i domach opieki u starszych ludzi obserwuje się często zaburzenia zachowania na I skutek długotrwałego podlegania sztywnym regułom życia w tych instytucjach. I W ich zachowaniu może nastąpić taki regres, że pozostają w izolacji i nie I komunikują się z otoczeniem. Na skutek braku zewnętrznych bodźców mogą I rozwijać się u nich zachowania o charakterze samookaleczania lub natręctw.

Rozpiętość zdolności i ograniczeń rozwojowych wśród ludzi z głębokimi I i sprzężonymi zaburzeniami jest bardzo duża. Niezmiernie trudno jest więc I opracować program, który służyłby im wszystkim — każdy z nich ma in- i dywidualne potrzeby. U osób z głębokimi i sprzężonymi zaburzeniami może I występować spastyczność lub porażenie mózgowe w różnym stopniu nasilenia. I Spastyczność może występować w jednej lub więcej kończynach, może też I dotyczyć tułowia i wszystkich czterech kończyn naraz. Mięśnie zginające I _są silniejsze niż prostujące (prostowniki) i dlatego na przykład ręce będą zgięte w nadgarstkach i łokciach. Mięśnie przywodzące uda są silniejsze od mięśni odwodzących, co powoduje w rezultacie ułożenie nóg w pozycji przypominającej „nożyce”. Występujący niekiedy odruch wyprostny powoduje, że ciało osoby upośledzonej wygina się do tyłu.

Niektóre osoby z głębokimi i sprzężonymi zaburzeniami są bardzo słabe i mają bardzo małe napięcie mięśniowe, u innych zaś występować mogą niekontrolowane ruchy. Są tacy, którzy nie wykonują żadnych świadomych ruchów (może i wyjątkiem ruchów gałki ocznej) albo wykonują je w ograniczonym zakresie. Często nie mówią i nie rozumieją mowy, reagują jednak na ton głosu opiekuna. Wśród nich zdarzają się osoby niedowidzące lub w ogóle pozbawione wzroku, niedosłyszące lub zupełnie głuche. Mogą unikać kontaktu wzrokowego, nie potrafią siedzieć ani przewrócić się na bok. Ale są i takie, które potrafią usiąść, może także udźwignąć ciężar ciała, stojąc z podparciem, a niektóre potrafią nawet chodzić | pomocą opiekuna.

Dużym utrudnieniem dla ludzi pracujących w grupie dorosłych z głębokimi i sprzężonymi zaburzeniami, są osoby, wprawdzie nie upośledzone fizycznie i potrafiące się poruszać, ale z wyraźnymi zaburzeniami emocjonalnymi i zaburzeniami zachowania. Mogą one być agresywne i wpływać destrukcyjnie na pozostałych członków grupy.

Cele

i Pomoc dzieciom i dorosłym w nawiązywaniu, w miarę ich możliwości, kontaktu z drugą osobą.

| Dostarczenie takich fizycznych doznań, które pobudzą świadomość ciała, poprawią kontrolę nad nim i spowodują dobre samopoczucie.

•    Zapewnienie dopływu odpowiednich bodźców, które pomogą dzieciom i dorosłym rozwinąć własne możliwości.

t Wspieranie i wzmacnianie niezależności oraz wyzwalanie inicjatywy, kiedy to tylko możliwe.

#    Poprawa jakości życia osób głęboko upośledzonych.

Potrzeby społeczne i emocjonalne

t Podtrzymywanie i obejmowanie

Ludzie mają potrzebę poczucia bezpieczeństwa oraz nawiązywania i podtrzymywania kontaktów z innymi ludźmi. Zdolność do przeżywania tych doświadczeń u osób głęboko upośledzonych może być bardzo ograniczona. Można jednak zapewnić takim osobom zarówno poczucie bezpieczeństwa, jak i poczucie pewności podczas obejmowania i podtrzymywania. Powierzając swoje ciało nauczycielowi.

105