48547 IMGv94

ii rozwoju pedagogiki niedosłyszących można zatem stwierdzić następującą kolejność rozwoju myśli surdologicznej i wychowawczej praktyki:

—    uświadomienie sobie związku między uszkodzeniem słuchu a rozwojem mowy,

—    stwierdzenie, że wśród osób z uszkodzonym słuchem znajdują się i takie, które rozporządzają pewnymi resztkami słuchu (Itard),

—    udowodnienie, że można te resztki słuchu rozwinąć przez odpowiednie ćwiczenia (F. Bezold),

—    sformułowanie koncepcji, że istnieje możliwość wykorzystania resztek słuchu doprowadzając przez odpowiednie ćwiczenia do restytucji funkcjonowania uszkodzonego nerwu słuchowego (V. Unbantschitsch). Koncepcja ta, przy braku nowoczesnych aparatów słuchowych i niewiedzy na temat fazowości i krytycznego okresu w rozwoju funkcjonowania zmysłu słuchu, nie znalazła odpowiedniego uzasadnienia ani teoretycznego, ani praktycznego,

—    powstanie różnych form organizacyjnych kształcenia dzieci niedosłyszących, które umożliwiają im wszechstronny rozwój odpowiedni do ich możliwości, a które są z reguły większe niż osób niesły-szących w stopniu głębokim. Kształcenie niedosłyszących w ziwykłej masowej szkole razem ze słyszącymi dziećmi jest oczywiście ideałem i w praktyce większość dzieci niedosłyszących w takich warunkach organizacyjnych pobiera naukę. Należy jednak nie bez podstaw sądzić, że stan taki nie jest rezultatem osiągnięć pedagogiki specjalnej, ściślej pedagogiki niedosłyszących, ale koniecznością wynikającą z braku dostatecznej liczby szkól dla dzieci niedosłyszących.

L POJĘCIE NIEDOSŁYSZENIA

Wyrażenia „uszkodzenie słuchu” bądź „niesłyszenie” — „niesły-szący” traktujemy jako nadrzędne w surdowychowaniu. Niedosłyszenie, niedosłyszący (ang. hard of hearing; partially deaf, partially deafness, partially hearing, niern. Schwerhdrigkeit, Schwer-hórige franc. demi surdite surdite partielle, denni sourd, dur d’orielle, mauvaise audition) z kolei należy odróżnić od uszkodzenia słuchu w totalnym stopniu (totalnej głuchoty, totally deafness) i od uszkodzenia słuchu w stopniu znacznym i głębokim, gdzie występują jedynie pewne resztki słuchu. Niedosłyszenie będzie się zatem mieściło w obrębie pewnego continuum, gdzie na przeciwległych krańcach tegoż stwierdzamy całkowity brak słuchu oraz normę, zaś pomiędzy tymi krańcowymi stanami występują różne nasilenia uszkodzenia zmysłu słuchu, przy czym tzw. niedosłyszenie będzie się zbliżało na osi continuum do normy.

Klasyfikacja niedosłuchu według Jurcena przedstawia H jąco ¹:

—    niedosłuch w stopniu lekkim — średnia utrata -mH •w paśmie częstotliwości od 500—2000 Hz i nie więcej Jak I I

—    niedosłuch w stopniu średnim — średnia ulritu

w paśmie częstotliwości od 500—2000 Hz między 40 i 00¹

—    niedoshich w stopniu wysokim — średnia utrata działach od 500—2000 Hz między 60—80 dB.

—    niedosłuch graniczący z głuchotą — średnia utrata aftuefea ■MKjjR się powyżej pasma częstotliwości 500 Hz i 80—90 dB.

—    osoba z uszkodzonym słuchem powyżej 90 dB w danym paśmie' częstotliwości uchodzi za pozbawioną słuchu (głuchą).

Pomiar ubytku słuchu nie może jednak stanowić jedynego kryterium w ocenie pedagogicznej. Podstawowym kryterium pedagogkmjfH^ jest przede wszystkim ustalenie, czy słuch został uszkodzony przed przp-swojeniem języka i mowy, a także czy niedosłyszący umie się porozumiewać za pomocą języka i mowy, czy też nie opanował tej umiejętności. Innymi słowy niedosłyszenie, od głębokiego uszkodzenia słuchu oraz totalnej głuchoty będzie różnicować umiejętność bądź jej brak w posługiwaniu się językiem¹. Z dwojga dzieci o tym samym ubytku shfr¹ chu, to które umie wykorzystywać zachowane resztki słuchu posługując się aparatem słuchowym, rozporządza umiejętnością odczytywania I ust oraz porozumiewania się za pomocą mowy w sposób zbliżony do naturalnego jej rozwoju, będzie uważane za dziecko niedosłyszące, moc; którego ubytek słuchu — jak to już powiedzieliśmy — jest podobnym a na skutek wielu różnych czynników nie opanowało ono umiejętno¹^ posługiwania się językiem i mową, zostanie uznane za dziecko głuche — niesłyszące. Osoby z głębokim uszkodzeniem słuchu, a przede wszystkim te z totalnym jego ubytkiem, postrzegają informację głównie za pośrednictwem czterech zmysłów, tj. wzroku, dotyku, powonienia i smaku, słuch w sprzyjających warunkach może odgrywać nieznaczną rolę. Przez osoby niedosłyszące świat jest natomiast postrzegany wszystkimi pięcioma zmysłami. U osób z głębokim uszkodzeniem słuchu dominuje postrzeganiu świata tylko jeden telereceptor, mianowicie wzrok, u osób niedosłyszących funkcjonują telereceptory wzroku i słuchu, ‘umożliwiające rozwój języka i mowy zbliżony do normy.

Możemy zatem powiedzieć, dokonując próby określenia pojęciu..; dziecka niedosłyszącego, że przez dziecko niedosłyszące bę¹£ dziemy rozumieli takie dziecko, które na skutek', uszkodzenia zmysłu słuchu ma obniżone i u

1

   H. Jussen, Schwerhorige..., jw., s. 207.

*    Patrz także A. Ltiwe, Handbuch der Behinderteupidaoaoik, Band chen 1979, s. 151.