71037 skanuj0006 (366)

okresu jesienno-zimowego i wiosenno-letniego. .Ink c/.nsopismo, Jnk gn zeta.

Są to — najogólniej —\cechy typowe programu telewizyjnego. Jego cechy swoiste,! to styl, Vfory~ odpowiada również stylowi, modelowi kultury, którą współtworzyła więc rozmaitym wyróżnikom kultury kraju, w którym funkcjonuje, a także wyróżnikom kultury n a rodowej, "Jest bowiem charakterystyczny dla niej zarówno program artystyczny:

model teatfu,.......Jego" repgftuar ” T konwencje inscenizacyjne i wyrastające

z tradycji, tematykai~'bOhatef seriali; ulubiffielsposoby rozrywki, jak również działalność dziennikarska i oświatowa, j^namienna jest również koncepcja struktury programu Pćo^hajwazhiejsze pogląd na jego zadania w kształtowaniu świadomości społecznej. Tej w wąskim polityczno--pragmatycznym znaczeniu, jak również w znaczeniu szerokim, określającym całokształt kultury kraju.

Wiemy już, że sposób kształtowania programu telewizyjnego zależy w    rzędzie od czynnikÓw'ek^:5nomicznych (sposób"finansowania

telewizji) oraz; od stosunku do istniejącej rzeczywistości społeczno-kulturalnej, ergo od polityki kulturalnej, jakiej podlega. I tak np. opierając si<; o te kryteria można wyróżnić za J. Kądzielskim ffrży podstawowe typy kształtowania programów: typ ^komercyjno-przystosowawczy jtyp 'akomercy jno-przystosowawczy i typ 7-akomercyjno-przeksztarca-j ą c y.*3

Jakkolwiek wszelka typologia jest upraszczająca, można przyjąć, że Ą typ pierwszy najlepiej egzemplifikuje telewizja w Stanach Zjednoczo-—nych Ameryki Północnej, jest bowiem w rękach prywatnych przygotowując programy tak, jak towar na rynku konkurencyjnej walki o widza, tj. schlebiając jego upodobaniom i gustom — często zresztą wyobrażonym (Przykładem tego może być zasada jednego z wielkich producentów hollywoodzkich, który przed laty stwierdził, że filmy powinny być realizowane tak, aby ich poziom odpowiadał mentalności dwunastoletniego dziecka. Jak pisze. J. Fuiksiewicz, w swej Anatomii telewizji w USA, kino amerykańskie odeszło już od: tej zasady, panuje ona jednak nadal w te-,,-lewizji).

Typowi drugiemu odpowiada na ogół większość programów telewizji —w krajach Europy Zachodniej?/

)' Program Telewizji Polskiej może stanowić przykład typu trzeciego, Jest on bowiem nastawiony na kształtowanie postaw, opinii i zachować odbiorców —- zgodnie z zasadami polityki kulturalnej”—jakkolwiek stanowi on również wypadkową dążeń i aspiracji środowisk twórczy cl zainteresowań i życzeń odbiorców Msystematycznie badanych przez powołany do tych zadań Ośrdek Badania Opinii Publicznej, i Studiów Progra mpWych Polskiego Radia i Telewizji) oraz: możliwości finansowych i technicznych.

Są wszakże jeszcze inne czynniki kształtujące styl programu telewi-

ssyjnago, o U i «'• i v ■ 11 |n/ wił) oiulnallśniy, Co izczególnł« silnie akcentuje G. Eckert wybitny IflSWCH telewizji w krajach Europy Zachodni®'] -styl będący I < 11 ■, / < ■ , ,m 1111 ii| środków wyrazu celowo i jednolicie ukształtowanych przez /, er 11 >i‘i ł Indywidualności twórczych”. Decydują o nim — jego zdaniem — nie tylko metody produkcyjne'i wyposażenie techniczne, lecz zespół cech, często trudnych do uchwycenia i zdefiniowania, .stanowiących jednakże o wyraźnej odrębności narodowej poszczególnych tele wizjiyniającej swe źródło w historii, w tradycji, w mitologii społecznej narodu.

G. Eckert charakteryzując styl telewizji w poszczególnych krajach Europy Zachodniej (telewizji krajów Europy Wschodniej nie badał i nie zna) czyni ogromnie interesujące spostrzeżenia na temat różnic i podobieństw, często zgoła nieoczekiwanych, występujących pomiędzy telewizjami poszczególnych krajów. Uwagi te egzemplifikują dobitnie Jego wywody teoretyczne.

I tak np. zwraca on uwagę na perfekcję i bardzo wysoki poziom programów telewizji brytyjskiej (BBC), uchodzącej za kolebkę telewizji europejskiej” oraz * w ł o śk i e j. Pierwszą cechuje wszakże charakterystyczna dla mieszkańców" wyspy naturalność .ludzi występujących przed kamerami telewizyjnymi oraz; „radość z groteski” i autoironii!, składająca się na słynny „angielski humor” znany nam dobrze z filmów; drugą — celebrowanie programu, jego wirtuozeria znamienna nawet dla dzienników. Największym przeciwieństwem telewizji brytyjskiej i włos kiej, w sumie bardzo do siebie podobnych, jest — zdaniem G. Eckerta styl telewizji hiszpańskiej, spontanicznej, improwizującej, mającej w sobie coś z ducha commedii dell’ar%e. Nieoczekiwanie z kolei wydają się podobne programy telewizji szwajcarskiej i norweskiej mimo znacznych przecież różnic dzielących oba kraje. Obydwa — jak stwierdza — są statyczne, spokojne i skłonne do dokładności i rezygnacji z poszukiwań. Telewizja francuska — jak pisze nie bez uszczypliwości i oczywiście subiektywnie — wydaje się być „mieszanką paryskie, biurokracji ministerialnej i kabaretu”, zaważyła też na niej tradycjn stylu teatralnego. Ciekawe też uwagi robi G. Eckert o telewizji własnego kraju (RFN), którą — stwierdza — cechuje rzemieślnicza solidność, będąca jak Volkswagen „wyrazem konserwatywnej pozbawionej ryzyka współ czesności Niemiec Zachodnich”.

Stylu telewizji w innych krajach, jak Holandia, Austria, Finlandia nie da się — jego zdaniem — jednoznacznie scharakteryzować. Można mówić co najwyżej o pojedynczych efektach.

W sumie — bo Eckert stara się podsumować obraz telewizji Europy Zachodniej — wiele różni telewizję europejską od amerykańskiej, z którą Ją porównuj&.JWIEuropie dominuje telewizja dokumentalna, nnstn wioną na informacje i publicystykę oraz ^telewizja oświatowa. Zajmują one około 80% programów telewizji brytyjskiej i włoskiej,

187