71687 Obrazu7

308 Rozdzitł U

ci przejawiają niezwykły talent w jednej dziedzinie, lecz przeciętne lub nawet ograniczone możliwości w innych.

Dzieci utalentowane przejawiają zachowania zorientowane na cel i są bardzo wytrwałe w dążeniu do jego realizacji. Charakteryzują się bogatą wyobraźnią i inwencją, doskonałą spostrzegawczością i wrażliwością, a także głęboką intuicją. Przejawiają rozwinięte zdolności interpretacyjne oraz szczególną wrażliwość na bodźce, których przeciętni uczniowie nie odbierają.

Wśród dzieci niepełnosprawnych są także wybitnie uzdolnione. Spośród osób powszechnie znanych z literatury można wymienić Helenę Keller. Zdolności dzieci niepełnosprawnych — niesłyszących, niewidzących, są trudne do określenia, dlatego niejednokrotnie osiągają one wyniki relatywnie poniżej swoich możliwości. Identyfikacja zdolności u tych dzieci oraz ich pomyślny rozwój zależy w szczególnej mierze od wspólnych wysiłków rodziców i nauczycieli.

1.4. Zadania nauczyciela w pracy z dzieckiem o wybitnych możliwościach uczenia się

Celem pracy nauczyciela jest stymulacja rozwoju dziecka i stwarzanie warunków pozwalających na wykorzystanie jego potencjalnych możliwości intelektualnych. Poniżej zestawiono praktyczne zalecenia dla nauczyciela pracującego z dzieckiem o wybitnych możliwościach uczenia się (Winzer 1991):

—    w stosunku do dziecka charakteryzującego się wybitnymi możliwościami uczenia się nie stosuj odmiennego sposobu pracy, zachęcaj je tylko do poznawania trudniejszego materiału wykraczającego poza program szkolny;

—    staraj się ukazywać podstawową strukturę przedmiotu (zagadnienia) i wprowadzić informacje potrzebne do samodzielnego opracowania zagadnienia;

—    ucz metod, dzięki którym uczniowie mogą sami poszerzać i zdobywać wiedzę;

—    rozwijaj umiejętność stawiania pytań i hipotez badawczych, a także ucz sposobów prezentowania wyników przy pomocy grafów, tablic, diagramów i statystyki;

—    pozwól, aby uczniowie zdolni regularnie prezentowali w klasie swoje osiągnięcia i odkrycia, a także opowiadali o własnych zainteresowaniach, pozwalaj, aby uczniowie uczyli się wzajemnie od siebie;

—    podkreślaj znaczenie zarówno procesu rozwiązywania problemów, jak i końcowego efektu pracy, ucz wytrwałości;

—    staraj się rozwijać myślenie twórcze, dywergencyjne, a szczególnie — płynność, giętkość i oryginalność;

—    rozwijaj umiejętność czytania tekstów — organizowania, strukturalizowania, selekcji, rozumienia materiału;

—    rozwijaj umiejętność ekspresji poprzez różne formy literackie, plastyczne, muzyczne;

—    zachęcaj rodziców do współpracy;

—wykorzystuj nieformalne spotkania klasowe na dyskusje nad wspólnymi problemami natury społeczno-emocjonalnej.

Zgodnie z Konwencją Praw Dziecka celem kształcenia jest rozwijanie u każdego dziecka pełnych możliwości w zakresie zdolności fizycznych, umysłowych oraz osobowości. Realizowanie przez nauczyciela powyższych zadań pozwala na dostosowanie kształcenia w szkole masowej do szczególnych potrzeb edukacyjnych dzieci o wybitnych możliwościach uczenia się.

Problemy i pytania

1.    Omów czynniki warunkujące i ograniczające rozwój wybitnych możliwości uczenia się.

2.    Na czym polega specyfika funkcjonowania dzieci o wybitnych możliwościach uczenia się?

Literatura zalecana

Borzym I., (1979), Uczniowie zdolni, PWN, Warszawa Strelau J., (1992), Temperament i inteligencja. PWN. Warszawa

2. Uzdolnienia językowe

Z punktu widzenia psychologii poznawczej uzdolnienia językowe obejmują różne aspekty czynności umysłowych człowieka dotyczące posługiwania się (przede wszystkim) językiem naturalnym. W ujęciu psychologii różnicowej uzdolnienia są specyficzną konfiguracją zdolności specjalnych i ogólnych współdeterminujących efektywne wykonywanie czynności w określonej sferze działalności. Te dwa ujęcia nie są przeciw stawne sobie, lecz mogą się dopełniać.

Psychologowie wyróżniają od 4. do 15. zdolności specjalnych składających się na uzdolnienia językowe. W tekście niniejszym przyjmujemy podział na zdolności związane z systemem fonologicznym. słownikiem umysłowym, składnikiem syntaktycz-nym i zdolności związane ze składnikiem stylistycznym (Nosal 1990. s. 72).

Na zdolność fonetyczną składają się: słuch foncmatyczny. dobra w rażliwość ruchowa (artykulacyjna), zdolność różnicującego percypow-ama i odtwarzania właściwości