75187 img995

[...] a wiendz dobie zestawić s tej strony / tak / tylko te dwie jeszcze otkrencić dolnom całkiem wykreńcić a gumom zestawić tak jak były popszednie

Na zespół cech społecznych tego tekstu składają się:

1)    cechy systemowe właściwe językowi ogólnemu (we wszystkich poziomach języka), jest to zespół’ cech „normalnych”, którymi nie będziemy się tutaj zajmować, na ich podstawie stwierdzamy, że nie jest to tekst gwarowy,

2)    typowe cechy wariantu mówionego, np. elipsy, zaimki deiktyczne, powtórzenia, pauzy, krótkie zdania itp.,

3)    typowe cechy wariantu potocznego nacechowanego: a) niestaranna, szybka wymowa (jes, poczszymuje), b) cechy regionalne: fonetyka udźwięczniająca (boledz ustalajoncy), wymowa nosówki Q w wygłosie, katowickie: guwne (główne),

4)    typowe cechy profesjonalne: bolec, dziesiątka, dodałbym tu także neose-matyzm belka i często pojawiające się wyrazy kluczowe, np. odkręcić, związane ze specyfiką zawodu mechanika samochodowego i tematem wypowiedzi.

Cytowany tekst ilustruje więc odmianę profesjonalną ogólnego języka potocznego nacechowanego. Gdybyśmy tu jeszcze uwzględnili cechy gatunkowe tekstu (instruktaż), mielibyśmy już chyba komplet cech ponadindywidualnych. Cytowany tekst „łamie” normy wzorcowego języka „literackiego” (oczywiście tylko w określonych wypadkach), wprowadza warianty, rozciągając możliwości systemu, skądinąd jednak jest pod względem językowym typowym tekstem potocznym, w którym i system, i normy ogólne są „poluzowane”.

Wydaje się, że podobne operacje możemy przeprowadzić na każdym innym tekście, znajdując dla niego odpowiednie miejsce w ogólnym schemacie klasyfikacyjnym odmian polszczyzny. Zmienią się przy tym układy cech społecznych (typowych) w zależności od typu i funkcji tekstu, tak np. w pisanym tekście naukowym odpadną cechy wymienione w punktach 2 i 3, pojawiają się inne właściwości relewantne dla języka naukowego, nieobecne w cytowanym tekście.

239202