78212 P3200139

207

wadzenia

ycyjne podejście do taksonomii było opisowe i subiektywne Z czasem liały się numeryczne techniki, które miały wspomóc klasyfikowanie zobiektywizować proces klasyfikowania Początki wykorzystania

Trądy

^ro/'

Sktów i    .    .

(iksonomii metod numerycznych przypadają na koniec XIX wieku, a za naj-" , snieis/e próby uważa się wykorzystanie miar odległości fenetycznej^{1 2 3} przez [^_einckego (1898) w badaniach nad odmianami śledzia oraz wykorzystanie _lt,_[rvcznych miar odległości przez J. Czekanowskiego (1909) w badaniach z za yj.su antropologii fizycznej⁴. Szczególnie intensywny rozwój numerycznych it-chnik klasyfikacji nastąpi! w drugiej połowie XX wieku i jak większość innych metod analizy wielowymiarowej przebiegał równolegle do rozwoju komputerowej techniki obliczeniowej, która umożliwiała opracowywanie dużych zbiorów janych. Wielu uczonych zaznaczyło swój udział w tym rozwoju. Ważniejszymi postaciami, którym współczesna nauka zawdzięcza szczególnie dużo, jeśli chodzi o metodologię klasyfikacji, są: C.D. Michener, R.R. Sokal, P.H.A. Sneath, p.C Bailey, N. Jardine, R. Sibson, J.A. Hartigan, G.N. Lance, W.T. Williams, L|. Cronbach, JLC. Gower, J.B. MacQueen. Są w tym gronie także polscy uczeni głownie z tzw. szkoły taksonomii wrocławskiej: K.F. Lorek, J. Łukaszewicz, |. Perkal, H. Steinhaus, S. Zubrzycki i inni).

Wraz z rozwojem metod klasyfikacji postępował rozwój ich zastosowań w rożnych, odległych od siebie dziedzinach wiedzy: archeologii i psychiatrii, astronomii i marketingu, geografii ekonomicznej i pedagogice, geologii i demografii, ekologii i zagadnieniach aktuarialnych. Jednym z ostatnich zastosowań procedur klasyfikacji jest wydobywanie wiedzy z dużych zbiorów danych, która to

1

Pojęcie odległości fenetycznej odnosi się do podobieństwa osobników ze względu na dostrzegalne

2

cechy i właściwości organizmu, które się wykształciły w procesie jego indywidualnego rozwoju, ako wynik współdziałania czynników dziedzicznych i środowiskowych (od słowa fenotyp - wygląd

3

zewnętrzny osobnika). W ślad za tym taksonomia numeryczna na gruncie biologii jest też nazywana fenetyką, której zasady sformułowali na początku drugiej połowy XX wieku C. Michener, P. Sneath iR, Sokal Podstawowa jej zasada polega na tym, że podobieństwo organizmów lub ich grup, wyodrębnionych uprzednio na podstawie jakiegokolwiek kryterium systematycznego, można przedstawić w postaci liczbowego współczynnika uwzględniającego wszystkie badane cechy. Analiza takich współczynników pomiędzy wszystkimi rozważanymi organizmami lub ich grupami pozwala na ustalenie hierarchii podobieństw między nimi. Taka hierarchia ma walor obiektywny i reprezentuje najlepszą klasyfikację organizmów. Fonetyczne podejście do klasyfikacji w biologii ma przeciwni ków, gdyż nie odzwierciedla genealogii ewolucyjnej organizmów, a łączy tylko formy podobne, często ze sobą niespokrewnione (zob. Biologia. Encyklopedia szkolna, PWN, Warszawa, 2002). Metodologiczne spory w biologii co do tego, jakie cechy organizmów należy uwzględniać w klasyfikacji w celu zdefiniowania jednostek systematyc- nych, nie umniejszają znaczenia samych metod taksonomii numerycznej i jej praktycznej użyteczności w wielu innych dziedzinach, jakkolwiek stanowią ostrzeżenie odnośnie do rozumnej specyfikacji cech, na podstawie których obiekty są w określonym celu klasyfikowane.

4

Antropologia - nauka o zmienności budowy i funkcji organizmu człowieka. Jednym z trzech pod stawowych działów antropologii jest antropologia morfologiczna (lub fizyczna) zajmująca się róż nicami w budowie ciała w obrębie grup ludzkich.