9752256944

Wychodząc od taksonomii zdań pytajnych autorstwa Doroty Zdunkiewicz, pozwolę sobie na własne podejście do tego podziału. W odróżnieniu od Zdunkiewicz, która zajmuje się jedynie formami perswazyjnymi, dopełnimy przegląd także formami o funkcji spójnościowej, które omówimy w kontekście figury retorycznej subiectło.

Zajmiemy się więc następującymi typami pytań pozornych:

1. Pytania perswazyjne o charakterze presupozycyjnym (retoryczne):

a)    pytania o rozstrzygniecie:

•    Czyż właśnie nie brak poczucia bezpieczeństwa jest jedną z największych, współczesnych bolączek? (KazSw 64)

funkcja: zawierają ogólny osąd sytuacji, zakładają z reguły odpowiedź przeczącą pytaniu (negatywną w przypadku pytania pozytywnego i vice versa): Brak poczucia bezpieczeństwa jest jedną z największych bolączek.

b)    pytania szczegółowe:

•    Taki piękny mamy język. Taką piękną mamy literaturę. Jak my ze sobą rozmawiamy? (Zdunkiewicz-Jedynak 1996: 87)

funkcja: nasuwają odpowiedź założoną z góry przez kaznodzieję: Sposób naszego rozmawiania jest zły i powinien się zmienić. (Zdunkiewicz-Jedynak 1996: 88). Ich forma jest tylko pozorem, z pragmatycznego punktu widzenia nie pełnią funkcji pytań o szczegół sytuacji (tj. o osobę, przedmiot, cechę, miejsce, przyczynę lub cel) (Zdunkiewicz-Jedynak 1996: 86-87).

c)    pytania tzw. sumieniowe:

•    Czy moim Panem jest Bóg, czy jakiś człowiek? Czy może troska o to, jak inni mnie oceniają? Czy może pieniądz, sex, uroda, stanowisko? (KazSw 155)

funkcja: zawierają właściwą odpowiedź, pokazują zwykle inne możliwe odpowiedzi, które są ustawione na skali wartościowania; słuchacz powinien ocenić sam siebie w świetle podanego przez księdza wachlarza możliwości: Moim Panem jest Bóg / troska o własny wizerunek i to jest dobre / złe. Kaznodzieja zakłada, że wnioskiem samokrytycznej oceny słuchaczy będzie ich niezadowolenie z własnego działania i chęć poprawy. Powyższe pytania