78706 P1190790

tak

1*5

stopniu S kulturą Zutyoką. Natomiast czcić środkowej Słowacji zoo talu v tym ocmU objęta przez osadnictwo słowackiej grupy kultury łużyckiej.

3, ŚRODEDTODCJNAJSKA KDLTDRA PÓL POPIELNICOWYCH

Kulturę tę wyróżnia tlę na taranach rozoiągających alf w dorzeczu środkowego Dunaju, zwłaszcza w zachodniej osęśoi tego dorzecza. Zajmuje ona południową ezęśó Moraw, Dolną Austrię, południowo-zachodnią Słowację, zachodnie Węgry o ras tereny położone nad Drawą 1 Sawą w północno-zachodnie j Jugosławii. W obrębia omawianej kultury wyodrębnia się poszczególne grupy lokalna. V południowo-zachodniej Slowaoji, w zachodnich Węgrzech 1 w Burgenlandaie wyróżnia się datowaną na Brąz D stupo /fazę?/ czakańską /£aka okr. Levice/, która swym char aktorem silniej wyodrębnia się spośród inny oh grup lokalnych. Kontynuacją grupy Czekańskiej w młodszych okresach jest grupa ohotIńska /określana taft jako kultura Tal albo jako karpacka kultura welatyoka/. Zachodnią część zasięgu środkowodunaJsklej kultury pól popielnicowych zajmowała grupa welaty oko-podo lska /nazywana taft grupą Baierdorf-St i elf ried/, które występuje na południowych Morawach, w południowo-zachodniej Słowacji pomiędzy dolną Morawą a Wagiem 1 w przyległej oaęśoi Dolnej Austrii. Natomiast południową osęśó środkowoduna Jakiej kultury pól popielnicowych określa się jako grupę Do bora lub Rusa /Maria Rast/.

V rozwoju środkowodunajsklej kultury pól popialnioowyćh wyróżnia się trzy aasadnioss fazy: fazę przeJśoIową pomiędzy kulturą mogiłową a kulturą typu pól popielnioowyoh, datowaną na przełom Brązu C i D; fazę starszą /welatyoka, Balerdorf, Czekańska, Chotln X, Tal 1/ datowaną na Brąz D 1 Hallstatt A - w jej obrębie wydziela się Jaszcza poszczególne etapy dla Brązu D oraz Heliatattu Aj i Agi fazę młodszą /podolska, Stielfrisd, Tal U, Chotln H/_t datowaną na Hallstatt B - w jej obrębie wyróżnia się taft trzy etapy odpowiadające poszczególnym fazom Halletattu    V okresie Hallstatt C na obszarze zajmowanym woześ-

nlej przez środkowodunajską kulturę pól popielnicowych uformowała się kultura wsohodnlohaleztaoka.

ludność środkowoduna Jakiej kultury pól popialnioowyćh zajmowała eię uprawą ziemi 1 hodowlą zwierząt, głównie bydła rogatego i owiec, a w mniejszym stopniu świń 1 konia. Polowano taft na sarny, jelenia i dziki. T osadach spotyka się także, ohoć mniej liczne, kości zajęoy i niedźwiedzia. Zamieszkiwano osiedla otwarte. Z osad lepiej przebadana zostało stanowisko w LovcIckach okr. Tylków na Morawach /tabl. *XVH, 19-20/. V osadzie tej występowały mało domy mieszkalna wznle-

słona w konstrukcji słupowej na planie prostokąta. Bomy ta były ustawiona wokół plaou, w którego centrum wzniesiona była duża halowa budowla słupowa, znaczni© większa od zwyczajnych domów mieszkalnych.

Na terenach wyżynny oh spotyka się osiedla obronna, ale nie były one dotąd badane na większą skalę.

Zmarłych chowano spalonych, w płaski oh grobach popielni oowy oh lob bezpopielnioowyoh jamowych. Groby ta były wyposażana w ceramikę oram w wyroby brązowa* Na uwagę zasługują występująos zwłaszcza w okrasie Brąz D na terania Slowaoji 1 w przyległych partiach Vęgier i Bńrgma-landu stosunkowo bogato wyposażona pochówki ciałopalna, nakryta kurhanami , zaliczane do grupy /fazy/ czakańaklej. Kurhany ta dochodzą do wysokości kilku metrów, a średnicy kilkudziesięciu metrów. Zawierały ona pochówki wyposażone obok oeramiki w broń, drobne ozdoby, a niekiedy nawot w pancerze z brązu /tabl. XXVI, 9-22/. Z podobnym zjawiskiem, ale na mniejszą skalę, mamy taft do czynienia na taranie południowych Moraw /Yelatice/. Sądzi się, ża we wczesnej fasie kształtowania się środkowodunajskiaj kultury pól popialnioowyćh nastąpiło, zwłaszcza we wsohodniej ozęśoi tej kultury, snaoznlejsze zróftnioewanie społeczne. Vyodrębnió eię miała warstwa naczelników plemiennych /"książąt"/, których właśnie składano do grobu z bogatym wyposażeniem i nakrywano potężnymi nasypami ziemnymi. Natomiast zwykłych mieszkańców grzebano w płaskich grobach aa znacznie uboższym wyposażeniem.

Nie wiadomo, dlaozego w młodszych okresach rozwojowych omawianej ta kultury zróżnicowanie to uległo wyraźnemu zatarciu i brak Jaat pochówków, która by można było uważać za groby "książęce”. Niektórzy z badaczy /J. Paulik/ sądzą, że w Brązie D nastąpiło prseeuaięoie się bardziej aktywnej osęśoi ludnośoi grupy Czekańskiej na południa, w stronę półnodńyoh Tło oh i na Bałkany, Migracja ta miała spowodować zanik zróżnicowania społecznego lub też tylko przejawów owego zróftni-oowanla.

Ceramika grupy /fazy/ Czekańskiej /tabl. XXVI, 17-22/ charakteryzuje eię dekoraoją w postaci szerokich, ukośnych żłobków na brznśoaoh naczyń wężowatych i kubków. Występują taft naczynia o dużych uchach dochodzących do krawędzi naczynia. Inwentarz ceramiczny fazy starszej /wełatyoklej/ jest reprezentowany /tabl. XXVII, 1-13/ prasa dwu-etożkowate naozynla o ostrym załomie, niekiedy zdobione gęsto rytymi kreskami na dolnej ozęśoi brzuśoa, baniaste naczynia wasowate o cylindrycznej szyi, często a krawędzią płasko niemal rozchyloną i niekiedy wyraźnie faootowaną. Naozynla ta bywają zdobione gęsto rytymi pionowymi żłobkami na brzuśeu. Prócz tego spotyka eię naczynia Jajowata, różno odmiany mis i kubków. Licznie reprezentowana są oserpakl,