66106 P1190792

ku pogmboiraco ni© zostały powszechnie przyjęte 1 w niektórych grupach ootna stwierdzić stosunkowo długie przeżywanie się tradycji no-giłowo-przedłużyckich. Bfdą to albo występujące obok grobów płaskich groby kurhanowe t pochówkami ciałopalnymi /Saksonia, Łuty co, Pomorze, Słowacja/, albo współwy stępujące as sobą na cmentarzyska oh groby ciałopalne i szkielet owo /Górny Śląsk i zachodnia Małopolska/ •

Ludność po szczególny oh grup, włączany oh w obręb kultury łużyckiej w zasadzie pędziła tryb Życia osiadły, zajmowała się głównie uprawą xitai, przy dość dużym udział# hodowli zwierząt. Znaczenie pomocnicze ulało łowieotwo czy rybołówstwo. Ziemię uprawiano aa pomocą motyk rogowych. V użyciu było też radio drewniana ze zwierzęcą silą pociągową. V materiale zabytkowym znamy wprawdzie dopiero radia z wczesnej epoki żelaza, ale wydaje się, że już w epoce brązu było ono w użyciu. Oprawiano rośliny zbożowe /pesenioa, jęozmień i proso/, motylkowa /groch, bób i soczewicę/, len oraz mak. Hodowano bydło rogate, owco, świni# i konia. V ramach gospodarstwa domowego rozwinięta była obróbka gliny, zwłaszcza garncarstwo, obróbka drewna, kości i rogu, a także obróbka włókna i tkactwo. ¥ początkowych okresach rozwojowych pewna znaczenie ni ais jeszcze obróbka krzemienia, zwieszona na wschodnich peryferiach zasięgu kultury łużyckiej. Przez cały ozas występowania kultury łużyckiej, nawet w głąb wczesnej epoki żelaza, były w użyciu niektóre wyroby kamienne, zwłaszcza toporki. Rozwinięto było także odlewnictwo brązowe, które miało już raczej oharokter wyodrębnionego rzemiosła. Cała prawie produkcja metalurgiczna opierała się na surowcu importowanym. Brak bowiem z terenów zajętych przez kulturę łużycką dowodów na miejscową eksploatację rud miedzi. Możliwość ta zachodzi jodynie w odniesieniu do wschodniej Turyngii /osada w Opitz koło pgssneck/ i - być może - środkowej Słowacji. V obrębie kultury łużyckiej wytworzył się cały szereg lokalnych typów różnych wyrobów brązowych; siekierki z tuleją, sierpy z guzkiem, brzytwy, różne typy szpil, a także i innych ozdób czy częśol stroju. Jest prawdopodobne, że a schyłku epoki brązu 1 v początkach wczesnoJ epoki żelaza ludność grupy gómośląsko-malopolsklej kultury łużyckiej eksploatowała, na niewielką zresztą skalę, miejscowe złoża ołowiu i - być może -•robra na pograniczu gómośląako-małopolokim.

V środkowej i młodszej opoce brązu ludność różnych grup zaliczanych do kultury łużyckiej zamieszkiwała osady otwarte, zakładane zazwyczaj na skraju tarasy wzniesionej ponad dolinny obszar zalewowy rzek i potoków lub nad łąkami nad jeziornymi. V osadach wznoszono domy mieszkalno, prostokątna, zbudowane najczęściej w konstrukcji słupo wej / tabl. XXXII/. V domach dwu-, a czasem trzy wnętrzowy oh, w Jednym

ta*

z pomiesza Beli znajdowało się palenisko ułożona najczęściej z kamieni. Obok budynków naziemnych w osadach spotyka się także liczne Jascy o charakterze gospodarczym lub produkcyjnym 1 paleniska. V niektórych grupach /saeko-łużyoka, śląska/ Już w młodszej fazie epoki brązu zaczęto wznosić osady obronne, zakładane na miejscach dogodnych de obrony i dodatkowo fortyflicowane wałem o konstrukcji drewniano—ziemnej osy palisadą.

Generalnie ludność kultury łużyckiej na całym terytorium stosowała oiałopalny obrządek pogrzebowy. Niemal we wszystkich grupach lokalny oh najbardziej powszechne były płaskie groby oiałopalne, najczęściej popielnicowe, zakładane na dużych, długotrwałe użytkowanych cmentarzyskach. Niemal wszędzie obok grobów popielnicowych spotyka się pochówki bezpoplelnioowe - Jamowe. Reguła ta w niektórych grupach nie była w pełni przestrzegana. Na przykład w grupie gómoślą-sko-małopolskiej, zwłaszcza w podgrupie ozęatoohowsko-gliwioklej, obok grobów ciałopalny oh przez oały niemal ozas występowały pochówki szkieletowe. TJ schyłku epoki brązu, na niektórych cmentarzyskach pochówki szkieletowe przeważały nawet llozebnie nad współczesnymi Łm grobami ciałopalnymi. Podobnie na niektórych terenach /grupa sasko-- łoży oka, Pomorze, Słowacja/ dość długo w głąb epoki brązu wznoszono nasypy ziemne czy kamienne nad grobami, kontynuując tradycje ■mogiłowe". V wyposażeniu grobowym we wszystkich grapach spotyka się oe-rarnikę. Jednak ilość naczyń dawana zmarłemu do grobu bywała nadar różna na poszczególnych terytoriach i uzależniona od hiajaoowych obyczajów. Najliczniej chyba wyposażano groby w oeremikę w obrębie śląskiej grupy u schyłku epoki brąsu lub w początkach wczesnej epoki żelaza. Spotyka się tam groby, w których złożono ponad trzydzieści naczyń. Tymczasem na innych taranach w grobie występuje tylko popielnica, niekiedy nakryta misą. V grobach spotyka się także wyroby brązowe, ale loh liozba nie bywa duża. Są to zazwyczaj drobne ozdoby ozy części stroju. Do stosunkowo nielicznych nałożą pochówki wyróżniające się od innych bogactwem wyposażenia.

' Najmniejszą komórką społeczną ludności kultury łużyckiej była mała rodzina złożona z kilku osób 1 zamieszkująca Jeden budynek mieszkalny. Spokrewniona ze sobą rodziny tworzyły rody, który oh przedeta— wiolele zamieszkiwali jedną osadę lub kilka osiadli rozmieś sezony oh zazwyczaj w pobliżu 1 użytkowali Jedno, długotrwałe zazwyczaj cmentarzysko. Szereg cmentarzy używany był przez okres nawet kilkusetletni, przy zaohowaniu tradycyjnych tendencji rozwojowych cmentarza i bez naruszania starszych, nie użytkowanych już części nekropoli. Spostrzeżenia te pozwalają na stwierdzenie, że w środkowej, młodszej