81821 P3109111

Najprostszy i najlepszy sposób rozstrzygania sporów to droga ugody lub zaa*. pfcmania rozjemcy. Jeżeli te drogi nie znajdują zrozumienia partnerów, to możn* tftsoysttć sabitrażu.

Omówię sądowe wpotyka nudności, gdyż kontrahenci są przeważnie obywa-idami dwóch różnych państw i dlatego niełatwe jest ustalenie, którego kraju sąd pal suwy powinie* spór rozstrzygnąć. Prowadzenie sporu w innym kraju wymaga za* aguowinu adwokata I tego państwa, co jest bardzo kosztow ne. Procesy są zwykle przewlekle, gdyż mogą toczyć się w kilku instancjach, a wykonalność wyroku może napotykać trudności. Z tych to właśnie względów rzadko korzysta się z rozpatiy. H spotów przed sądami powszechnymi, a w kontrakcie podaje się najczęściej. I razstmgnącie ewentualnych sporów zastąpić przez orzecznictwo arbitrażowe.

Arbitraż jest to sąd składający się z osób wyznaczonych przez strony uczestniczące I sporze. Przepisy prawne poszczególnych państw uznają ważność postępowania przed sądem arbitrażowym i nadają orzeczeniu tego sądu rygor wykonalności Zawarto wiek porozumień międzynarodowych w sprawie arbitrażu, i których najważniejszymi są: Konwencja Nowojorska z 1958 r. o uznaniu i wykonaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych oraz konwencja europejska o międzynarodowym aibitrażu handlowym, sporządzona w Genewie 21 czerwca 1961 r.

fatffonak arbitrażowe HI porównaniu z postępowaniem przed sądami pańsiwo-Bfl B akt Najmocniejsze fi io. fc spory w arbitrażu rozstrzyga zespół fachowców | I dziedziny handlu zagranicznego, sędzicnw m są skrępowani przepisami prawa forma)-oejo i sądzą według zasad słuszności, ta kb ocieczenie me może być spraccznc z zaś*

I H monliofci i porządku publicznego. Koszty postępowania arbitrażowego są znacz* mat ■ I poaępowmiu sądowym, szybciej następuje rozstrzyganie sporów (zazwyczą 111B mmcy) i R jest wymagana obecność adwokatów. Sądy arbitrażowe istnieją tnnźowjdi kupców i przemysłowców, a Sąd Arbitrażowy' Mię-¹ dzya«wto»ej B Hadtej I Phryżu często jest powoływany jako instytucja odwoła*-ca od orzeczeń innych H artanżowych. W falset są trzy sądy arbitrażowe właściwe do rozpirywinu sporów między tantalami z różnych krajów: Kolegium Arbitrów przy Bj Gospodarczej | Wra**. Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy ds. Żeglugi Mtnkid I tadfoto*) I Gdyni oraz ffi Aibinżcma Bawełny w Gdyni.

10.3. Zwyczaje handlowe

Kiedy Indzie w podobnych oknbcznośctacb postępują jednakowo, wtedy wytwarza

I    pewna praktyka, która w długotrwałym i powszechnym stosowaniu przekształci

II    zwyczaj. W międzyiandowych stosunkach handlowych nie wszystkie sprawy mogą H ze względu na ich ilość i złożoność, objęte normami prawnymi. Dlatego wtedy, kiedy stosowanie norm pnwnycb okazuje się niemożliwe, nieskuteczne, niedogodne łob niepełne, istotną rolę odgrywa zwycząf handlowy, który może mieć draba powszechny, lokalny Inb obowiązujący tylko w danej branży handlowej-normami prawnymi. Zwycząjc lokalne to zwyczaje obowiązujące na giełdach i aukcjach (np. określenie ilości kontraktu lub lotu), w portach (np. określający godziny pracy portu, dni świąteczne), zwyczaje dotyczące godzin pracy w biurach i bankach, zwyczaje związane z wierzeniami i tradycjami religijnymi. Zwycząje branżowe dotyczą na przykład określenia jakości towarów i odchyleń od jakości, tolerancji ubytków naturalnych, czasu i miejsca dostawy oraz związanych z tym kosztów i ryzyka sprzedającego i kupującego. Wiele zwyczajów handlowych znalazło swój wyraz w kontraktach typowych, zwłaszcza dla towarów masowych i surowców (zboże, cukier. kauczuk, węgiel, drewno, rudy itp.).

Często zarejestrowane i opublikowane zwyczaje handlowe są nazywane uzansami handlowymi, chociaż można spotkać się z tym. że terminy „zwyczaj” i „uzans" są traktowane zamiennie. O niektórych zwyczajach i uzansach handlowych dotyczących na przykład terminów dostaw (natychmiast, jak najprędzej itp.) czy ilości towarów (około - circa) łub opustów wspomniano już. omawiając elementy kontraktów.

Można jeszcze bliżej scharakteryzować refakcje. czyli opusty od ceny lub dodatek ilości, które są przyznawane zwyczajowo w wypadku:

•    ususzki. czyli wyschnięcia lub wyparowania towaru, co określa się jako decalo lub cało;

•    zanieczyszczenia towaru obcymi ciałami, np. piaskiem, kamykami, liśćmi i wtedy opust jest nazywany fusti;

•    przylgnięcia towarów lepkich do opakowania w dostawie miodu, tłuszczów, lakierów, zwane besemschon;

•    dostawy gorszej jakości towaru, najczęściej stosowane w handlu tekstyliami nazywane decort;

•    wycieknięcia płynu przez opakowanie lub straty wskutek jego przelewania z opakowania lub środków transportowych, zwane lekaż (ang. leakage).

Należy wspomnieć również o zwycząjach i uzansach mąjącytfa powszechny charakter, a dotyczących kondycji czyli stanu towaru. Ogólną formułą jakości w obrocie produktami roślinnymi (np. zbożem, nasionami oleistymi) jest formuła Faq (ang. fair arerage quality). co oznacza dobrą, rzetelną, średnią jakość. Jeżeli dostawa ma nastąpić według próbki towaru, to sprzedający jest zobowiązany dostarczyć do portu przeznaczenia towar odpowiadający próbce informacyjnej, a więc sprzedający ponosi ryzyko transportu morskiego.

Formuła TQ (ang. tale-quale oznacza „towar taki jaki jest"). Sprzedający musi załadować towar w dobrym, zdrowym stanie, a kupujący jest zobowiążmy przyjąć towar w takim stanie, w jakim przybył, ftłne brzmienie ■ formuły lo: -towar zdrowy przy załadowaniu, lecz w stanie takim, w jakim będzie przy wyładowaniu”.

Formuła RT (ang. Ryt Tema) jest stosowana i handlu żytem (mg. ryt - IjU) i innymi zbożami. Formuła ta ma dwie wersje: kmdyrbką. j której sprwhęący gwarantuje dobrą kondycję towaru aż do przybycia do cełu, jednak nabywca zobowiązany jest odebrać cały towar, również uszkodzony i wtedy otrzymuje bonifikatę, om wersję antwerpyską. wyłączającą odpowiedzialność sprzedającego 2* usrtodicmt