82130 S5006924 (2)

Egzemplarze o wadze zamykającej się w przedziale pomiędzy 6,5 a 7 g wcale nie są rzadkością wśród znalezisk czeskich (jeden ze staterów ze skarbu odkrytego w miejscowości Podmokły, okres Rokycany, waży! zaledwie 6,47 g)⁵⁰. W tym samym przedziale mieszczą się również wszystkie statery z ostatniego okresu złotego mennictwa bojskiego z rejonu Bratysławy, choć trzeba zaznaczyć, że ich waga z reguły jest zbliżona do dolnej granicy tego przedziału⁵¹.

Próbom zestawienia dwóch omawianych monet z Jankowa z emisjami „głównego nurtu” pod względem cech metrologicznych mogą towarzyszyć pewne dylematy. Waga i zawartość złota w przypadku monety nr 1 całkiem dobrze wpisują się w zakres zmienności tych cech charakterystyczny dla okresu C, czemu jednak przeczy stylistyka rewersu, wskazująca na okres D. Odwrotnie jest w przypadku monety nr 2, dla której wzorcem stylistycznym były najpewniej ósme części statera emitowane na terenie Czech i Moraw w okresie C, ale dane pomiarowe przemawiają za okresem D. Podobnych wątpliwości nie budzi reszta monet z opracowywanego zbioru, których waga i skład stopu nie mieszczą się w standardach żadnej z dotychczas zarejestrowanych serii monet bojskich. Poświadcza to nie tylko ich późną pozycję chronologiczną, ale także stanowi ważną przesłankę dotyczącą pochodzenia.

Monety celtyckie w liczbie 15 egzemplarzy odkryte na trzech stanowiskach rozrzuconych na niewielkiej przestrzeni w pobliżu Kalisza tworzą jedną z największych koncentracji znalezisk tego rodzaju na północ od Karpat i Sudetów. W tym kontekście nadzwyczajną rangę ma osada w Jankowie Drugim, z której pochodzi aż 11 egzemplarzy. Jeśli liczba wszystkich zarejestrowanych do niedawna znalezisk monet celtyckich z ziem Polski — w tym wchodzących w skład skarbów — nie przekraczała stu sztuk⁵², jest to wynik znaczący. Do tej pory jedynie osada w Nowej Cerekwi, leżąca w sercu celtyckiej enklawy osadniczej na Wyżynie Głubczyckiej, dostarczyła większej liczby znalezisk monet celtyckich (obecnie ponad 250 sztuk). Trzeba jednak pamiętać, że funkcjonowała ona w zupełnie innych realiach niż znacznie młodsze osiedle w Jankowie. Osada w Nowej Cerekwi pełniła rolę jednego z najważniejszych centrów rzemieślniczo-handlowych, zapewne także ośrodka produkcji menniczej, w strukturach osadniczych środkowoeuropejskiej Celtyki w III i II w. przed Chr. Był to okres potęgi politycznej i ekonomicznej Bojów, kontrolujących rozlegle tereny na północ od środkowego Dunaju. Oprócz 1/3 statera z Jastrzębnik (nr 12), żadnej z pozostałych monet wchodzących w skład omawianego zbioru nie można wywodzić z mennic działających na terenie Czech, Moraw czy południowo-zachodniej Słowacji. Biorąc pod uwagę cechy metrologiczne należy zakładać, że większość z nich (oprócz nr 1 i 2) musiała zostać wybita już po załamaniu się celtyckich struktur osadniczych, w tym upadku oppidum w Bratysławie, równoznacznym z końcem mennictwa bojskiego na tych obszarach. Miejsce ich produkcji lokalizować należy zatem poza dawnym centrum świata bojskiego, najpewniej na terenach między Odrą i Wisłą — tam, gdzie koncentrują się ich znaleziska. Obecność w okolicach Kalisza stosunkowo dużej liczby monet o dosyć jednorodnej stylistyce pozwala z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością stwierdzić, że wykonano je właśnie tutaj. Ponieważ ośrodek produkcji menniczej mógł

⁵⁰    P a u 1 s e n, o.c., tabela 19.

⁵¹    P a u 1 s e n, o.c., tabela 29.

⁵²    Por. Z. Woźniak, Mennictwo celtyckie. Stan i perspektywy badań, [w:] Pieniądz starożytny. Stan i perspektywy polskich badań, Warszawa 1984, s. 28.

obejmowa określeni! kowane sl tukami, „j dalej okra w Jankov wybijane, można w: „trójkąta cja monę Malopols Dow tamę. W zionę zo; ffagmeni się w strt waga wy odłamał) Wyniki a którego i miedź sztabłdz waga wy a grubo; (76,39—7 nych fra większo; już ffagn statera. przy prc ważenia porcję si Obydwa złota tru roli tego ma praw Zadziwia któty mi wyjaśniei Hartman którego < możliwo! stosunku

aparatury

«G.

116