83569 Werbalna7

102

Część i. Podstawy komunikacji

pr/vkliułv lej kategorii. Na przykład, możemy stworzyć stereotyp *|Knj^| mi howaniii i ubierania się turystów. Jeżeli myślisz o turystach, to możesz my*. -,, ludziach biegnących w tenisówkach, krótkich spodenkach, nierówno ojiul ny«h. r apnrui.inii fotograficznymi w ręku. Opierając się na tym *pc«4»| kiiiss (ikowania ludzi jako turystów, możesz przewidywać, że będą kupowali Ui»l i tandetne pamiątki w miejscach, które odwiedzają. by dać je jako pmnJ przyjaciołom i rodzinie po powrocie do domu. Podobnie możemy 102*04! stereotypy dotyczące tego. juk ludzie wyglądają lub co robią na podstawie -■ | przynależności etnicznej, mienagi seksualnej, płci. wieku* religii i poóaifl wykształcenia.

Stereotypy mogą niekorzystnie wpływać na komunikację, poniewai dl podstawą jest pogląd, że ludzie mają pojedyncze Ja Jub tożsamość. Pogląd im wynika / generalizowania, czyli tendencji do wnioskowania, ic to, co jest prawebinr dla jakiejś cr.ęści.jest lukze prawd z.iwc dla całości. Jeżeli napotkamy nieuprzejmą} policjanta kierującego ruchem ulicznym, to możemy wnioskować, że policjant 1 drogówki s.j nieuprzejmi-Jeżeli na dodatek ten policjant jest kobieta.i: | możemy rozjHW/ąć snucie założeń na lemat ws/.ystkich kobiet, które prłtq kierownicze stanowiska. Przekonanie to pozwoli nam na takie stwicrdimkjil „Wszystkie kobiet> są..." albo ..Wszyscy Azjaci robią....” Co byś jednak zrobi gdybyś spotkał kobietę pochodzącą z Azji. która popierałaby Partię Demokracjom

•    na dodairk była aktywistką na rzecz ochrony środowiska, taką jak Ann-Chum-Którym stereotypom poświęciłbyś więcej uwagi? Pleć? Rasa? Polityka? Działacz ru I rzecz ocfaniny środowiska? Stereotypy stanowią część procesów pereepcyja»ivi. ponieważ upraszczają złożone sytuacje. Nie możemy objąć swoją uwagą wszysckirpi. więc staram* sic grupować tak wiele rzeczy, jak to możliwe, w kategorie, które sprawiają, ze stają się one zrozumiałe 1 znane. W tym rozumieniu, stereotyp! pomagają nam w radzeniu sobie z nowymi i złożonymi sytuacjami. Jednako, przynajmniej minimalnie, musimy uznać, że stereotypy nic oddają złożoności całą

•    **oby lub sytuacji oraz że każda osoba i każde wydarzenie może być scłuroi* I icryziwanc według nieograniczonej liczby stereotypów.

Skrypty

Skrypt to oczekiwana sekwencja wydarzeń, która dotyczy interakcji z określoną osobą (Abetson. 1976). Skrypty zakładają określoną kolejność'czynności. Wd następującą przypadkową lisię pytań, które mógłby zadać kelner w reslaurari i uporządkuj jr* zgodnie z przewidywaną kolejnością ich zadawania.

•    Gacy ebr.ćdby pan deser?

•    C'zv potrzebuje pan więcej czasu na dokonanie wyboru?

•    Go cha lałby pan zamówi*' jako przystawkę? a Dobry wieczór.

m Jakie paerwaae dranie bp paw wolał?

Jest burd/.i oj niż prawdopodobne, że ułożyłeś ic pytana w latfępujątr) kolejnością

■    Dobry wieczór.

■    Czy potrzebuje Pan więcej emu na dokonanie wyboru)

■    Co chciałby Pan. zamówić jako przystawkę?

■    Jakie picrws/e danie by Pan wołał?

• Czy chciałby Pan deser?

Typowy skrypt zamawiania jedzenia w rejtauriuji następuje w lej kolejności czasowej: po przywitaniu zaczynamy od zamówienia przystawki, potem pierwv/r danie, a następnie, jeżeli mamy na to miejsce, deser. Skrypt zamawiania jedzenia następuje w kolejności, w której spożywamy nasze jedzenie.

Skrypty dósiarczają nam wskazówek pozwalających rui interpretację wydarzeń i uporządkowanie zachowań komunikacyjnych. W restauracji wiemy, żr pytanie .Czy potrzebuje pan więcej czasu na dokonanie wyboru?’ stanowi próbę ustalenia przez, kelnera, czy. kUeńd są już gotowi na dokonanie zamówienia. Zgodnie w skryptem^- wiemy, że możemy odpowiedzieć „Tak” lub „Nie". Ale jeśli ktoś z obsługi podszedłby do nas i powiedział: „Miałem dzisiaj kiepski dzień-nie wiem nawet, po co przyszedłem do pracy”, bylibyśmy zdezorientowani I nic wiedzielibyśmy, jak zareagować. Tego typu Stwierdzenia nie wchodzą w skład typowych skryptów, które mamy na temat zamawiania jedzenia w rnuuracji. Za/wyr/aj, dopóki ktoś nie naruszy schematu postępowania, me uświadamiamy sobie, że korzystamy re skryptów, które kierują naszymi interpretacjami i działaniami

3.1.3. Spostrzeganie obejmuje interpretację Jeżeli już coś zauważyliśmy i /organizowaliśmy zgodnie z określonymi granicami poznawczymi wykorzystującymi prototypy, stereotypy lub skrypty, to przechodzimy do interpretacji Oznacza to. że gdy już zorganizowaliśmy „dane", które spostrzegliśmy i przechowaliśmy, to musimy nadać im sen* Wyciągamy wnioski z danych o osobie, z którą się kontaktujemy lub o łypie muacp, w której rię znaleźliśmy. Istnieją dwa spojrzenia na sposoby wyciągania tych wniosków: teoria ukrytej osobowości i teoria atrybucjl

Ukryta teoria osobowości

Ukryta teoria osobowości sugeru je, żo wykorzystujemy Jedną albo kilka cech osobowości do wyciągania wniosków na temat lego, jacy są łudząc (Wegner. VnllachtT, 1977). Konatrukty reprezentują kontinuum wymiarów albo cech,.które tworzą osobowości ludzi. Konstrukiy mogą zawierać różne cechy osobowości, np. wesoły L smutny, bliski - daleki itd. Ukryta teoria osobowości siwiercl/n, że pewne konstrukiy są centralne dla określania tego, jaka jest dana osoba. Można także generalizować na temat tego. jaka jest osoba, na podstawie jednego konstraktu.