griffin010

49? PODSTAWY KOMUNIKACJI SPOŁECZNI!

ojców. Ona sama na/yw.il«i obrzydliwością życia szok, jaki przeżyła im włość, że gra toczy się także wtedy, gdy pionkami »| |0| własne dzieci”.

Ani Harding, ani Wood nic twierdzą, żc punkt widzenia kobiet czy innych mniejszości umożliwia im uzyskanie jasnego obrazu rzeczy. Skontekstualizowana wiedza -jedyna, jaka naprawdę istnieje - zawsze będzie stronnicza. Teoretycy twierdzi) jednak, że „perspektywy grup podporządkowanych są bardziej złożone, a tym samym lepsze niż perspektywy uprzywilejowanych grup społecznych

NACISK NA OBIEKTYWIZM: MNIEJ STRONNICZE POGLĄDY Z PUNKTU WIDZENIA KOBIET

Dlaczego punkty widzenia kobiet czy innych /.marginalizowanych grup miałyby być mniej stronnicze, mniej zniekształcone czy mniej fałszywe niż perspektywy mężczyzn, którzy zajmują dominujące pozycje w społeczeństwie? Wood podaje dwa wyjaśnienia: „Po pierwsze, ludzi o podrzędnym statusie cechuje większa motywacja, by zrozumieć perspektywę bardziej uprzywilejowanych osób. niż na odwrót”^{1 2 3}. Nawet jeśli cisi nie odziedziczą Ziemi, i tak w ich interesie jest dowiedzieć się. co sprawia, że Ziemia się kręci, więc przejmowanie roli innych osób leży w żywotnym interesie tych. którzy posiadają niewielką kontrolę nad własnym życiem. Osoby dzierżące władzę są pozbawione tej motywacji, a przez to mają mniej powodów, by zastanawiać się, jak postrzega świat ta „druga połowa Drugi argument przedstawiony pr/t i Wood na rzecz szczególnego statusu punk tów widzenia grup żyjących w nieustannym ucisku, przyjmuje, że mają one niewicl. powodów, by bronić swego status ąuo. Im czcj rzecz się ma z osobami, które są u win dzy. Badaczka twierdzi, że „|...J grups uprzywilejowane przez dominujący system mają żywotny interes, by nic dostrzeg ł, społecznych nierówności, które przynos/ą im korzyść kosztem innych grup”²⁵. I >ln osób nadmiernie uprzywilejowanych nu znajomość perspektywy przedstawicieli iii nych grup jest błogosławieństwem. Dialogu mądrość jest przejawem braku rozsądku Bez wątpienia mężczyzn, którzy przybyli |*». Set hę i jej dzieci, by po raz wtóry obrócił ich w niewolników, można wpisać w tę k.i tegorię. „Dlaczego ona chce to zrobić?' |>\ tają szczerze zdumieni. Gdyby oni sami, >vy ktoś inny, naprawdę chcieli się dowied/u dlaczego zbiegła niewolnica poderżnęli! gardło własnej córce, musieliby zacząć n/U kać odpowiedzi z punktu widzenia niewól nic, nie zaś z perspektywy właścicieli c/y nawet czarnych mężczyzn. Odkryliby lo talną rozpacz Sethy:

(...) Ujrzała, jak lamci nadjeżdżają, i po/iuU, kapelusz nauczyciela. (...) I jeśli my.i.iii wtedy o czymkolwiek, było lo Nie. Nic nie. Nienienie. Po proslu. Zerwała się jak <to lotu. Zebrała wszystkie fragmenty życia |.iMfl przeżyła, wszystkie jego cząstki, które byty cenne, wspaniałe, piękne, i wzięła je. pr.lm|i la. przeciągnęła na lamią stronę. Daleki stąd. tam będą bezpieczne (...).

Kiedy wyszła z więzienia, była zadowi ilu na. że plot zniknął. To lam, gdzie przywiązali

swoje konie, dojrzała pracujiic im klęczkach w ogrodzie płynący nad ogiod/onmm k.i pelusz nauczyciela. Gdy spojrzała im niego gdy spojrzała mu w oczy trzymała w ramionach coś. co spowodowało, ze stanął jak wryty. Nauczyciel cołal się o krok z każdym uderzeniem serca dziecka, az serce w końcu zamilkło.

- Zatrzymałam go - powiedziała Sethe. wpatrując się w miejsce, gdzie kiedyś stal płot. - Zabrałam moje dzieci tam. gdzie miały być bezpieczne²⁶.

Ucz względu na wrażenie, jakie wywarłyby na nas le słowa, Harding nie oczekuje, że automatycznie przyjmiemy wyjaśnienie Sethy lub pochwalimy jej drastyczną reakcję tylko dlatego, że są to słowa i czyny j, odrzuconej na margines społeczny kobie-I ly. W końcu wiele wolnych Afroameryka-I nck w powieści Morrison potępia dra-1 Myczny sposób, w jaki Selłie postanowiła I uchronić córkę Umiłowaną przed znalc-F zicniem się w łapach nauczyciela. Jednak I obezwładniające obawy Sethy dotyczące I przyszłości jej dzieci wiążą się z ponurą I rzeczywistością zniewolonych kobiet I w każdych okolicznościach (por. książka ! i film Wybór Zofii). Harding podkreśla, że I to „obiektywna perspektywa z życia kobiet” pozwala uzyskać ogląd z najlepszego punktu widzenia, umożliwiający for-I mułowa nie projekcji, hipotez i interpretacji²⁷. Być może takie badanie mogłoby I naprawdę sprawdzić, na czym polega po-H strzeganic „losu gorszego niż śmierć". Harding używa terminu wysoki sto-| pień obiektywizmu w odniesieniu do strategii rozpoczynania badań od obserwacji życia kobiet i innych grup zmarginalizo-| wanych, których interesów i doświadczeń ^{4 5} zii/wyc/aj się nie zauważa-³*. Wybór tej ety-kiclki nie tylko sugeruje roztropność brama |x>d uwagę wszystkich perspektyw, lecz świadomość, że wiedza zrodzona z punktu widzenia grup dominujących pozwala uzyskać, przez kontrast, jedynie niski stopień obiektywizmu. Dla ilustracji twierdzenie mówi o sprzecznych punktach widzenia w rodzaju tych opisanych przez Toni Morrison: „Absurdem byłoby wyobrażać sobie, że poglądy amerykańskich właścicieli niewolników na temat życia Afrykańczyków i Afroamerykanów mogłyby być bardziej bezstronne, obiektywne, bezosobowe niż poglądy niewolników na ich własne życie oraz na życie ich właścicieli”²⁹. Sethe wraz z milionami dosłownie zniewolonych kobiet mogłaby tu jedynie z całego serca powiedzieć „Amen”.

OD TEORII DO PRAKTYKI: BADANIE KOMUNIKACJI Z PUNKTU WIDZENIA KOBIET

Jeśli chcemy spojrzeć na model badań nad komunikacją podejmowanych z punktu widzenia życia kobiet, warto zacząć od pogłębionego studium, jakie Julia Wood przygotowała na temat sposobów sprawowania opieki w Stanach Zjednoczonych. Zgodnie z założeniem, iż wszelka wiedza zakorzeniona jest w konkretnym czasie i miejscu, w pierwszym rozdziale książki Who Cares? Women, Care, and Culture (Kogo to obchodzi? Kobiety, Opieka i Kultura) Wood opisuje swoją własną sytuację jako białej, heteroseksualnej, pracującej zawodowo kobiety, która aż do

1

Mnrrison. 1996, v 3-1 i.v

2

   Wood. 1997. s. 257.

3

   Wood. 1997. s. 254.

4

Morrison. 1996. s. 200-207.

5

Harding. IWI.s. 167.

P Harding. IWI.s. 149-152. Harding. IWI.s. 270.