griffin009

490 PODSTAWY KOMUNIKACJI SPOŁK/NII

stępnic „waloryzacji” tej cechy. Wierzy, że Carol Gilligan popełniła błąd, twierdząc, że przez kobiety, w odróżnieniu od mężczyzn, przemawia etyczny głos troski (zob. refleksje etyczne po tym rozdziale). Wood uważa, że biologia nic jest przeznaczeniem. Obawia się, że „[...) promowanie któregokolwiek pojedynczego modelu kobiecości tworzy formułę, do której nie da się dopasować wszystkich kobiet”^{1 2}. Jednakże jako nieugięta feministka zaangażowana w walkę o równą wartość każdego ludzkiego istnienia Wood rozumie, że jakieś poczucie solidarności jest niezbędne, jeśli kobiety mają poddać skutecznej krytyce androcenttyczny świat i wspólnie pracować na rzecz pełnego wyzwolenia i uczestnictwa w życiu publicznym.

Teoretycy punktu widzenia podkreślają wagę miejsca zajmowanego na drabinie społecznej, ponieważ są przekonani, że przywilej określania, co oznacza być mężczyzną, kobietą czy kimkolwiek innym w danej kulturze, mają ludzie znajdujący się na samym szczycie hierarchii społecznej. Postrzegamy tę władzę, kiedy Sethe wspomina, jak nauczyciel oskarża niewól nika o imieniu Szósty o kradzież pio-.iv cia. (idy Szósty zaprzecza, nauczyciel przyjmuje rolę Wielkiego Tłumacza

Powiadasz, że go nie ukradłeś, choć |Mii/< ci proslo w oczy⁷

Nie proszę pana. Nie ukradłem.

Nauczyciel uśmiechnął się.

Zabiłeś go?

-    Tak. proszę pana. Zaszlachtowalem

-    Upiekłeś go?

-    Tak. proszę pana.

-    No. Zjadłeś go?

-    Tak. proszę pana. Zjadłem.

I mówisz mi, że to nie jest kradzic/⁷

Nie. proszę pana. Nie jest.

Wobec tego: co to jest?

-    To jest ulepszanie pana własności -Co?

-    Szósty sieje żyto. zęby lepiej rosło karmi ziemię, która przynosi lepsze /bitny Szósty karmi Szóstego, żeby mu się łupu pracowało.

Sprytne to było. ale nauczyciel i |.il> u*-zbił. aby udowodnić, że delinicje nalo/.| u. definiujących, a nie delmiowanych'^;

WIEDZA POCHODZĄCĄ ZNIKĄD A WIEDZA SKONTEKSTUALIZOWANA

Dlaczego punkt widzenia jest tak w.i/m ¹ Ponieważ, jak twierdzi Harding, ..| | jnu pa społeczna, która zyskuje możliwo wyznaczania w danej dziedzinie wa/i*.| problematyki, pojęć, założeń i łtipou / w ostatecznym rozrachunku odciśun * i. sny ślad na obrazie świata wyłaniajcie się na skutek procesu poznawczego

ihodząccgo w tej dziedzinie Wynbi.i; my sobie, jak odmienną byl iby i m i i • autorstwa nauczyciela /aiylulowaiin \n wolnicy od noszącej idcnlyc/ny iviul książki napisanej pr/e/ Set hę (ojhiwic il/iancj Toni Morrison). Oba teksty In / wątpienia różniłyby się punktem wyjśc ia, metodą i zakończeniem.

Upór, z jakim Harding obstaje przy wiedzy skontekstuaiizowancj, stoi w wyraźnej sprzeczności z podstawowym założeniem tradycyjnej wiedzy Zachodu, iż mlkrywa „Prawdę”, która nie wartościuje l jest dostępna dla każdego obiektywnego obserwatora. W książce Who.se Ścienię? Whose Knowledge? (Czyja prawda? Czyja wiedza?) Harding określa prawdy wieczne, których istnienie głoszą zwolennicy empiryzmu, mianem „poglądami /nikąd”, czy, by posłużyć się słowami feministycznej pisarki Donny Haraway, „Bożymi sztuczkami”³. Jeśli zaś chodzi

0    koncepcję nauki nicwartościująccj, Harding uważa, że takie podejście przypomina „rewolwerowca do wynajęcia”

1    napomina bezstronnych badaczy, że „(...] już sama próba opisywania bez wartościowania takich zjawisk, jak bieda, tortur)' i okrucieństwo, jest przejawem wartościowania”⁴. W ten sposób można podważyć nawet Galileuszowy demokratyczny ideał wzajemnie wymiennych obserwatorów. Jego słynne stwierdzenie, iż ..Każdy może popatrzyć przez mój teleskop” zwolennicy empiryzmu zinterpretowali jako brak zainteresowania relacjami między przedmiotem wiedzy a jej depozytariuszem.

Harding i zwolennicy teorii punktu widzenia przyjmują, że nie istnieje żadna możliwość uzyskania obiektywnej perspektywy, którą cechowałyby bezstronność. obiektywizm, brak wartościowania lub oderwanie od konkretnej sytuacji hi-storyczncj. Zarówno nauki fizyczne, jak i społeczne, zawsze są usytuowane w czasie i miejscu. Harding uważa, że ,,(...| każda osoba może osiągnąć tylko częściowy ogląd rzeczywistości z. perspektywy pozycji, którą sama zajmuje w hierarchii społecznej”⁵. Jednakże, w odróżnieniu od postmodernistów. nie chce zrezygnować z poszukiwania rzeczywistości. Uważa po prostu, że jej poszukiwanie powinno zacząć się od obserwacji życia klas nieuprzy-wilcjowanych.

Załóżmy, że mamy przeprowadzić badanie na temat „wartości rodzinnych". Harding uważa, że zamiast analizować aktualną retorykę polityczną czy badać genezę narastającego ruchu poparcia dla nauki w domu poza oficjalnym systemem szkolnym, powinniśmy rozpocząć formułowanie pytań i hipotez badawczych od obserwacji ludzi takich jak Baby Suggs. teściowa Sethy. Morrison wyjaśnia, dlaczego ta wyzwolona niewolnica wyżej ceniła sobie syna niż mężczyznę:

Było w tym wiele racji, ponieważ w całym życiu Baby Suggs, jak w życiu Sełhe. mężczyzn i kobiety przesuwano jak pionki w warca bach. Spośród ludzi, których Baby Suggs znała, nie mówiąc już o tych. których kocha la. nie było nikogo, kto by me uciekł albo me został powieszony, wynajęty do innego ma jąlku, wydzierżawiony, sprowadzony silą, wtrącony do piwnicy, oddany w zastaw, wy grany w karły, wykradziony lub schwytany Tak więc ośmioro dzieci Baby miało sześciu

1

   Wood. 1993, V K.

2

   Morrbon, 1996 i ' n»

3

•" Harding. 1991. s. 192.

4

^|g Harding, 1991, s. 269; I). Haraway (I9KN) Siltniud knnwlcdgcs Hic science ąuestion in feminism and Ihc privikgc uf parliul pcrspcctivi linilnl.%1 Shulu\ II l •" Harding. I99|.s. 159,58.

5

Harding, 1991, a, 59.