88601 Scan 140410 0102

pracownicy posiadający umowy na dwa lata lub czas nieokreślony muszą co sześć miesięcy odnawiać zezwolenie na pobyt. W innych przypadkach odnawianiem zezwoleń na pobyt zajmują się agencje pracy tymczasowej, które żądają za to od migrantów zarobkowych kilkaset euro.

Dla migrantów europejskich, włącznie z tymi z Ukrainy, migracja wiąże się z niewielkimi kosztami. Dotyczy to również przybyszów z Mongolii, którzy emigrują, wykorzystując sieć kontaktów przyjacielskich i rodzinnych. Część tej międzynarodowej społeczności pracy dysponuje już doświadczeniami z innych krajów i dlatego potrafi dokonywać porównań, a także współpracować z migrantami o różnej narodowości i mentalności. Inni pracownicy, zwłaszcza z Bułgarii, pochodzą ze wsi i mają jednak niewielkie doświadczenie w pracy fabrycznej.

Pewna młoda Rumunka pracowała w Słowacji i Hiszpanii, następnie zaczęła w Pardubicach. Pochodzi z Tulcea w dorzeczu Dunaju, gdzie pracowała dla włoskiej firmy włókienniczej: „W Foxconnie jest lepiej niż tam w Rumunii. Zarabiam od 400 do 500 euro miesięcznie i mieszkam razem z mężem w pokoju opłacanym przez agencję” (Madalena, pracownica agencyjna z Rumunii, Pardubice 1.09.2012 r.). Madalena podobnie jak inni jest częścią wielkiej masy siły roboczej, posiadającej doświadczenie pracy na terenie Europy. Z powodu różnych doświadczeń pracowniczych jak dotąd nie doszło do wytworzenia się więzów solidarności pomiędzy pracownikami o tej samej pozycji klasowej, wzrosło jednak zainteresowanie poszukiwaniem możliwości zarobkowych w różnych krajach.

Jednym z najważniejszych źródeł napływu pracowników spoza UE jest bez wątpienia Wietnam. Już sprzed 1989 r., w czasach kiedy istniał blok wschodni, Wietnam był najważniejszym dostawcą napływowej siły roboczej¹. Napływ imigrantów z tego kraju zdaje się podlegać szczególnej reglamentacji i możliwości migracji do Czech są niewielkie. Migracja odbywa się albo za pośrednictwem agencji pracy tymczasowej posiadającej oficjalną państwową licencję, albo poprzez pośredników kontaktujących potencjalnych migrantów z czeską ambasadą w Wietnamie. Większość tych migrantów pochodzi z prowincji i nie miała przedtem żadnych doświadczeń z pracą w przemyśle. Potrafią oni ciężko pracować i bez trudu dają się nakłonić do pracy w nadgodzinach². Wietnamczycy decydujący się na emigrację nie należą do najbiedniejszych. Zazwyczaj posiadają trochę pieniędzy i kontakty w miastach.

Pod koniec 2007 r. Foxconn zapowiedział, że zatrudni 1,5 tys. pracowników z Wietnamu i zastąpi nimi innych cudzoziemców. Kilka miesięcy później, „wiosną 2008 r., czeski premier Mirek Topolanek w czasie wizyty w Wietnamie wyraził zaniepokojenie, że w 2010 r. czeskiej gospodarce będzie brakować 450 tys. ludzi”³. Chociaż pod koniec 2008 r. na skutek kryzysu zatrudnienie Wietnamczyków spadło.

Większość Wietnamczyków płaci od 10 do 15 tys. dolarów amerykańskich za możliwość wyemigrowania do Czech, licząc na to, że w przeciągu dwóch-trzech lat spłaci długi⁴. Pracownicy bez szczególnych kwalifikacji płacą zwykle agencji więcej za emigrację niż pracownicy wykwalifikowani. Międzynarodowy kryzys gospodarczy przyczynił się do zwiększenia zadłużenia migrantów i wiele rodzin w Wietnamie zbankrutowało, między innymi dlatego, że długi muszą spłacać w złocie, a podczas kryzysu cena metalu szlachetnego podskoczyła w górę.

Harmonijne mieszkanie

Duża liczba migrantów zarobkowych zakwaterowywana jest przez agencje pracy tymczasowej w internatach poza terenem fabryki. Część z pięciu lub sześciu hoteli pracowniczych w Pardubicach stanowi coś w rodzaju hotelów niskiej kategorii, inne znajdują się w budynkach byłych koszar i przeznaczone są wyłącznie dla pracowników. Sposób zarządzania różnymi budynkami jest stosunkowo jednolity. Ich właścicielami są agencje, Foxconn, albo prywatni właściciele. Wynajmując internaty, agencje z reguły dzierżawią pewną stałą ilość pomieszczeń, niezależnie od liczby zatrudnianych aktualnie osób. Płacą od 80 do 140 koron dziennie za miejsce (3,15-5,55 euro), w zależności od stanu i wyposażenia.

Przydział internatu uzależniony jest od trzech czynników: kwalifikacji pracowników, ich narodowości i agencji, która ich zatrudnia. Agencja Express People kwateruje swoich pracowników w hotelu najniższej kategorii. Veselka położona jest w odległości zaledwie kilku kroków od dworca i oferuje noclegi również przejeżdżającym turystom. Mieszkają tutaj przede wszystkim młodzi pracownicy z Polski i Słowacji. Łazienki w Veselce są brudne, a drzwi nie mają kluczy. Ktoś nagryzmolił tam: „Szukać jebać Fo-xconn”, co jest polsko-słowacką grą słów, bo „szukać” po słowacku znaczy to samo co , jebać” - zarówno po polsku, jak i po słowacku. Drugi napis jest mniej oryginalny: „Jebać Express People”.

1

   J. Perez-López, S. Diaz-Briquets, „Labor Migration and Offshore Assembly in the Socialist World: The Cuban Experience”, w: Population andDevelopmentReview, t. 16, nr 2,1990, s. 273-299.

2

   A. Kannika, „Situation and Trends ofYietnamese Labor Export”, w: TheAsian Scholar, t. 5,2008,

s. 1-11.

3

   E. Pechova, „A Meeting in Kolin. Vietnamese Workers in the Czech Republic”, w: migration-line.cz, luty 2009, s. 5, http://aa.ecn.cz/img_upload/6334c0c7298d6b396d213ccdl9be5999/EPecho-va_MeetinginKolin_l.pdf, dostęp 9 grudnia 2012.

4

   E. Pechova, ibid.; S. Bormann, L. Plank, op. cit.