atlas hub14 jpeg

kilkudziesięciu centymetrów szerokości i '• 10 mm grubości. Brzeg owocnika zgrubiały, 7,5-4 mm grubości, z cienkimi, białymi, / wiekiem ciemniejącymi i grubiejącymi skupieniami grzybni, które podważają korę umożliwiając wzrost grzyba. Niemal całą grubość owocnika stanowi hymenofor, który jest rurkowaty, początkowo białawy z brązowym refleksem, z wiekiem ciemniejący do ciemnobrązowego, tabaczkowego. Rurki w jednej warstwie, ułożone ukośnie, z gładkimi lub ząbkowanymi ostrzami, do 10 mm długości. Pory okrągłe do kanciastych lub owalnych, drobne, 3-5 na mm, 0,1-0,3 mm średnicy, pokryte białawym lub szarawym, gęstym nalotem. Szczecinki w hymenium proste, nabrzmiałe, ostro zakończone, grubościenne, ciemnobrązowe, 45 x 10 pm.

Owocniki wegetatywne formy bezpłciowej (niedoskonałej) tworzą się w ciągu wielu lat, na pniu porażonego, żywego drzewa. Mają charakter narośli o spękanej i brązowoczar-nej, przypominającej koks powierzchni, do 500 mm średnicy. Miąższ utworzony jest z grzybni zbitej, twardej, drewnowa-tej, początkowo żółtoochrowej, z wiekiem ciemniejącej do rdzawożółtej, tabaczkowej i ciemnobrązowej, z białą lub białożółtą marmurkowatością. W pęknięciach i szczelinach mogą pojawiać się świeże naloty grzybni, początkowo żółtej, z wiekiem rdzawobrązowej lub czerwonobrązowej. Owocniki corocznie produkują chlamydo-spory, będące zarodnikami bezpłciowymi i przetrwalnikowymi, umożliwiającymi rozprzestrzenianie się grzyba. Chlamydo-spory są 1-2 (-4) - komórkowe, owalne, (jładkie, grubościenne, oliwkowobrązowe, / 10 x 3,5-5,5 pm. Szczecinki w grzybni wegetatywnej proste, szydłowate, ostro zakończone, grubościenne, czerwonobrą-zowe, (20-) 50-100 x 5-10 pm. Zapach lekko winny, przyjemny, z wyczuwalnym akcentem drewna brzozowego. Smak niespecyficzny.

Zarodniki podstawkowe - wysyp biały. Zarodniki wąsko-elipsoidalne, gładkie, bezbarwne, z kroplami, 8-10 x 5-7,5 pm.

Znaczenie - pasożyt ranowy, powoduje intensywną zgniliznę białą jednolitą.

Ochrona - zabezpieczanie ran podczas cięć pielęgnacyjnych, usuwanie obumierających konarów oraz całych drzew.

Uwagi - rozwijający się owocnik formy płciowej rozszczepia pień drzewa doprowadzając do powstania szczelin, które umożliwiają wysiew zarodników podstawkowych. W sąsiedztwie owocników wegetatywnych drewno silnie rozrasta się a pień grubieje. Rozkładane drewno żółknie. Porażone drzewa przedwcześnie zamierają. Owocniki wegetatywne wykorzystywane są w medycynie ludowej Europy Wschodniej do przygotowania naparu leczącego dolegliwości żołądkowe, polepszającego samopoczucie i działającego przeciwzapalnie. Cieszą się dużym zainteresowaniem farmakologii. Substancjom zawartym w owocnikach przypisuje się działanie cytotoksyczne, skuteczne w leczeniu chorób nowotworowych. W Rosji, Stanach Zjednoczonych a także w Korei można nabyć wyciągi z owocników, które mogą między innymi regulować metabolizm, ciśnienie krwi oraz zwiększać odporność organizmu. Może być pozyskiwany przez ręczny zbiór owocników. W Polsce objęty ochroną częściową. Status na Czerwonej Liście: R - rzadki.

Fot. 44. Owocniki mogą powstawać na pniu i na korzeniach (P. Łakomy)

Fot. 42. Owocniki wegetatywne są spękane (P. Łakomy)

Fot. 41. Owocniki wegetatywne błyskoporka podko-rowego mają postać nieregularnej narośli (P. Łakomy)

Fot. 43. Owocniki tworzą się przez wiele lat (P. Łakomy)

Błyskoporek promienisty -Inonotus radiatus (Sowerby)

P. Karst.

Synonimy polskie - huba promienista, włók-nouszek promienisty, żagiew promienista.

Synonimy łacińskie (16) - m.in.: Boletus radiatus Sowerby, Fomes variegatus Secr., Inoderma radiatum (Sowerby) Fr., Inoder-mus radiatus (Sowerby) Quel., Mensularia radiota (Sowerby) Lazaro Ibiza, Microporus aureonitens (Pat.) Kuntze, Microporus radiatus (Sowerby) Kuntze, Ochroporus radiatus (Sowerby) J. Schrót., Polyporus aureonitens Pat., Polyporus coffeaceus Velen., Polyporus radiatus (Sowerby) Fr., Polystictus radiatus (Sowerby) Fr., Trametes radiota (Sowerby) Fr., Xanthochrous aureonitens (Pat.) Pat., Xantho chrous radiatus (Sowerby) Pat.

27