rozwijają się w części wyższej. Należy sądzić, że w wymienionych póg złomach przeważa u góry próchnica pokarmowa, w dolnej trwała, stanowiąca zapasy składników pokarmowych rośliny.
Już dawno stwierdzono (J. M. Bemelen 1890, R. Hamikade 1944), iż substancje próchniczne mają zdolność chronienia fosforu znajdującego się w roztworach, przed wytrącaniem przez różne kationy (szczególnie Ca++) znajdujące się w glebie. Obecnie wiadomo, iż zjawiska te polegają na zdolności substancji organicznej do tworzenia związków kompleksowych z różnymi metalami (jak Fe+++, czy Ca14-), zwanych chelatami3.
t
Kwasy huminowe tworzą z jonami Ca++ chelaty huminowo-wapniowe według schematu (Lityński):
Kwas humlnowy chałat
(chelator) humlnowo-wapnlowy
ośforu glebowego
W rezultacie jony wapniowe nie powodują strącania kwasu fosforowego w niedostępne (lub trudno dostępne) dla roślin fosforany trójwapniowe. Tym też tłumaczyć można korzystny wpływ obornika (lub innych materiałów organicznych) na przyswajalna
nierozpuszczalne fosforany wapniowe
rozpuszczalne fosforany wapniowe
5.2.5. SUBSTANCJE PRÓCHN1COTWÓRCZE W GLEBACH UPRAWNYCH
\
W glebach ornych do substancji próchnicotwórczych należą głównie: obornik, resztki pożniwne, a ponadto .słoma (także rzepakowa), nawozy zielone i wiele innych substancji.
Stosując co 4 lata około 280 q/ha obornika, wprowadzamy do glełśyi; około 15—20 q suchej substancji organicznej. W oborniku zawarte są w dużych ilościach organizmy rozkładające substancję organiczną i powodujące (w obecności azotu) humifikację tej substancji.
Głównym i stałym źródłem próchnicy gleb uprawnych są resztki pożniwne, czyli nadziemne nie zebrane części roślin uprawnych, jak również i części podziemne, korzenie. Tabela 32 przedstawią ilość resztek pożniwnych różnych roślin uprawnych w NRD na glebie gliniastej.
Lieberoth podaje, że resztki pożniwne na ogół stanowią 1/6-—1/7 ogól-ńej wyprodukowanej masy. Najszerszy stosunek kształtuje się u okopo-
Chale (grec.) kleszcze raków-