Image002801

19

Słusznie zaznacza Czachowski, że tej osoby dramatu Rostworowski nie uwydatnił w sztuce, która winna się tłumaczyć sama przez się bez komentarza. Ostatecznie jednak drogą refleksji dochodzimy do przekonania, że w szaleńczych wybrykach Kaliguli przejawia się reakcja natury ludzkiej przeciw brakowi etyki u społeczeństwa.

Fabułę dramatu stanowi spisek przeciw Kaliguli w fazie końcowej. W akcie pierwszym mamy charakterystykę spiskowców. Są to ludzie bez godności i wyższych aspiracji, gotowi korzystać służalczo z łask tyrana. Nie w imię zasady, nie w obronie hańbionej przez cesarza Romy, jedynie z obawy o życie ostrzą sztylety. Ale od zamiaru do czynu droga daleka. Spiskowcom brak energii i odwagi. Otóż energii tym mężom dodaje kobieta, Lolia, porzucona kochanka Kaliguli, wrodzone zaś ich tchórzostwo przezwycięża fakt, że do spisku przyłącza się ośmieszany przez cezara stary wódz, Cherea. W decydującym momencie Cherea, przywiązany do cezara, zawahał się jeszcze, więc i spiskowcy nie odważyli się na zamach. Taki układ sił i taki stan rzeczy ma dramat za punkt wyjścia.

Niebezpieczeństwo, odwrócone od Kaliguli, powiększa się w akcie drugim, gdzie odrazu wzrasta niepomiernie napięcie dramatyczne. Kali-gula postponuje zaproszonych na ucztę senato-