Image005401

45

również scena w karczmie, gdzie rozmowa ojca z Abramkiem przypomina niepokój Edypa i lęk Kreona. Wreszcie nieszczęście, strąciwszy ojca i matkę na dno nędzy i przygniótłszy ich bezmiarem cierpienia, dało im przynajmniej wielkość i pozwoliło im zareagować na los po ludzku, głosem sumienia.

Tragizm sąsiaduje z okropnością i łatwo w nią przechodzi, gdy autor przekracza miarę. Straszliwa atmosfera Niespodzianki zbliża ją o krok do okropności. Ale te ostre tony pochodzą stąd, że znajdujemy się w świecie, gdzie rządzi bezlitosna bieda i przygłusza sumienie, które później bierze srogi odwet i przejawia się z żywiołowością wezbranej rzeki górskiej, rozrywającej tamy i zalewającej pola. Ażeby jednak złagodzić wrażenie, autor usunął sam materialny akt zbrodni za kulisy, a nacisk położył na walkę wewnętrzną. Ojciec i matka w trosce o losy syna oscylują pomiędzy porywami energii, a chłopską rezygnacją. Motywacja czynu rośnie i pogłębia się. Obok biedy, obawy, pokusy bierze górę pewna osobista ambicja i duma. Ojciec przyzwala na zbrodnię, chcąc pokazać, że on, który swą biernością i pijaństwem doprowadził rodzinę do ruiny, zdoła być również prawdziwym opiekunem. Zbrodnia kobiety natomiast rodzi się jako pewnego rodzaju akt samozaparcia się, jako tak spotęgo-