image060 (18)

B. Nirmttfko, K<ztnr cW* Warszawa 2007. ISBN 9?fi JttOMO?. 11 -8, ł ty, WAłP 2017

Autentyzm pierwotny 121

w połowic (niedojrzałość społeczna, kultury przestępcze), a nawet - jak wykazują badania - cofa się (wskutek niczaspokojenia podstawowych potrzeb jednostki).

Tabela 21. Rozwój poznawczy ucznia według J. Piaceta

WIEK	STADIUM	CHARAKTERYSTYKA MYŚLENIA
0-2	Sensomotoryczne	Tylko w toku spostrzegania obiektów i wykonywania ruchów, początki mowy
2-7	Przedoperacyjne	Intuicyjne i skupione na sobie, grupujące obiekty w stałe kategorie, bogate słownikowo
7-11	Operacji konkretnych	Ściśle według wzoru, ale obejmujące takie odwracanie działań i rozumowań
11-18	Opera<|i formalnych	Abstrakcyjne meiamyilente, pozwalające na budowanie struktur czynności umysłowych

Tabela 22. Rozwój moralny ucznia według L. Kohlberga

WIEK	STADIUM	FAZY
0-10	Przedkonwencjonalne (anomia)	I.    Unikanie kary (dokładne przestrzeganie zakazów i zakazów) II.    Zaspokajanie własnych potrzeb (motywacja egocentryczna)
10-13	Konwencjonalne (heteronomia)	III.    Konformizm grupowy (wzorowanie się, spełnianie oczekiwań) IV.    Przestrzeganie zasad (utrzymywanie ładu społecznego)
(13-16)	Pokonwencjonalne (autonomia)	V.    legalizm (przestrzeganie umowy społecznej, stosowanie prawa) VI.    Etyka uniwersalna (system niezależnych sadów moralnych)

Stadialne modele rozwoju dzieci i młodzieży pozwalają na wprowadzenie pojęcia autentyzmu pierwotnego, jako warunków i przebiegu uczenia się czynności swoistych dla najwcześniejszego stadium rozwojowego, w którym jej opanowanie staje się możliwe. Gdy na przykład licealista poznaje nowy minerał, może jego okaz wziąć do ręki, jak w stadium zmysłowo-ruchowym, a gdy poznaje nową okolicę, może cofnąć się do stadium przedoperacyjnego, by zauważyć jej ważne obiekty i przyporządkować im nazwy, a dopiero potem będzie sprawnie wykonywał konkretne zadania terenowe i abstrakcyjne interpretacje topograficzne tej okolicy. Gdy ten sam licealista uczy się nowego rodzaju działania, np. kierowania pracą małej grupy koleżeńskiej, może cofnąć się do stadium przedkonwencjo-nalnego, w którym liczą się nakazy i zakazy, by potem przejść do naśladowania innych „liderów” grup, to jest do stadium konwencjonalnego i do oryginalnych

www.waip.com.pl

B. Nirtmrrko. KclafaKre xtMne, Warszawa 3007. iSaN B78-8ł-«K07.1 1 -H.« ły, WAlP 2007

122 Rozdział< Autentyzmuczemasię

rozstrzygnięć o racji i sprawiedliwości, właściwych dla stadium pokonwencjo-nalnego.

Sięgnięcie do autentyzmu pierwotnego danej czynności pozwala uniknąć trudności i ułatwia jej opanowanie na poziomie przewidzianym dla danego stadium rozwojowego uczniów. 7. przechodzeniem do kolejnych stadiów nie należy się jednak spieszyć - bardziej pożądane jest umacnianie i rewidowanie stadium, w jakim pozostaje uczeń, będącego dla niego strefą aktualnego rozwoju, i pozwolenie na to, by sam dostrzegł jego ograniczenia (tamże, s. 88n). Najskuteczniejsze jest działanie w strefie najbliższego rozwoju, w której uczeń może poprawnie wykonywać czynności tylko przy pomocy innych osób. Według twórcy tego pojęcia, Lwa Wygotskiego, strefa najbliższego rozwoju obejmuje „funkcje, które jeszcze nic dojrzały, ale już zaczynają dojrzewać, funkcje które jutro dojrzeją” w sprzyjających warunkach (1971, s. 542).

Należy liczyć się z tym, że nie wszyscy osiągną najwyższe stadia rozwojowe. Według badań amerykańskich tylko około połowa dorosłych w tym kraju osiąga stadium intelektualnych operacji formalnych i jedynie pięć procent dojrzewa do fazy etyki uniwersalnej (Kohlberg i Mayer, 1993, s. 85).

„Drabina symulacyjna”

Skuteczność dydaktyczna autentyzmu pierwotnego powoduje, że doświadczeni nauczyciele często do niego sięgają, celowo zwalniając tempo zajęć edukacyjnych, by umożliwić uczniom uzyskanie potrzebnych im doznań poznawczych. Bogatych doznań dostarczają wszelkie czynności autentyczne, „zakotwiczone w rzeczywistości" (Mietzel, 2002, s. 314-318), wiążące uczenie się z zabawą i pracą.

Zabawa jest czynnością „wykonywaną dla przyjemności, którą sama sprawia" (Okoń, 1998), a zarazem sposobem poznawania świata, gdyż dla dziecka „naturalną reakcją na sytuację trudną i niezrozumiałą jest włączenie jej do zabawy" (Elliot i Place, 2000, s. 20). Szczególnie ważną dla dydaktyki odmianą jest zabawa tematyczna, którą tak charakteryzuje Okoń (1998, s. 328): „[Tol zabawa w granie roli, umożliwiająca dzieciom fikcyjne spełnianie społecznych funkcji, wykonywanych przez przedstawicieli różnych zawodów; zrealizowanie przyjętej roli lekarza, kierowcy, nauczyciela, górnika staje się dla dzieci osiągnięciem celu i przyczyną wywołanego przez to zadowolenia”.

jak korzystać z motywacyjnych walorów autentyzmu uczenia się? Leslie Brig-gs i Walter Wager (Gagne i in., s. 205) zaproponowali regułę optymalizacji, czyli wyboru najlepszej strategii, która w terminach skal przedstawionych w tab. 20 brzmi następująco: