image134 (5)

8. !*ćmirrŁa KauitcrnuraMm. \Vitmwa3O07. ISBN 97H-łU-G08ff7-ll-4. C by WAIP 200?

Wyniki uczenia się

Trzeba łacinie wyglądać, żeby ludzie nie uciekali! Oceny wystawia ten, kto uczy.

(wypowiedź przedszkolaka)

- Stopnie szkolne są potrzebne tylko nauczycielom! - powiedział na pewnej konferencji pedagog, który potem został autorem kilku cennych poradników oceniania szkolnego i moim niezawodnym partnerem. Wtedy jednak to zdanie mnie oburzyło. Jak to, więc potrzeby uczniów nie liczą się w ocenianiu ich osiągnięć?

Dziś wiem, że nie myśleliśmy o tym samym. Uwaga kolegi, wówczas czynnego nauczyciela, dotyczyła niekorzystnej praktyki szkolnej, w której stopnic bywają orężem kontroli i władzy nad uczniem, tym silniejszej, im słabsze jest działanie edukacyjne. Ja zaś miałem na myśli teorię systemu kształcenia. Nie od dziś zaś wiadomo, że praktyka i teoria mogą chodzić własnymi ścieżkami i rzadko się spotykać.

Spróbujmy te ścieżki zbliżyć. Trzy kolejne rozdziały podręcznika będą dotyczyć wyników kształcenia jako podstawy sprzężenia zwrotnego w uczeniu się - wykorzystania informacji o wyniku uczenia się do regulacji tego procesu. Badania psychologiczne dowodzą, że informacja o wyniku czynności jest niezbędna, gdy oczekujemy od jednostki podniesienia poziomu jej dalszego działania (Łukaszewski, 1972; Łukaszewski, 2002).

Regulacji uczenia się dokonuje bezpośrednio sam uczeń, a tylko pośrednio jego pomocnicy - krąg przyjaciół, rodzice, nauczyciele, szkoła, władze oświatowe. Próby odwrócenia tej hierarchii, podejmowane w systemach autorytarnych, gdzie samodzielność jednostki jest znikoma, są wyrzeczeniem się dorobku psychologii, socjologii i pedagogiki.

W końcowym rozdziale książki podmiotem edukacyjnym będzie szkoła, która przejmie zadania uczniów i sama będzie się uczyć. Ich osiągnięcia nadal będą bardzo ważne. Sprzężenie zwrotne powiąże je teraz z pracą nauczycieli, którzy na tej podstawie będą mogli szukać drogi do wzrostu jakości kształcenia. Zapewne i to miał na myśli mój oponent.

www.waip.com.pl

8 SŁcmirrto. Ksit.dnnw ttMm. \V',r«2wa KKi?

ISBN S?8.a3-W807.11^ C hy WAIP2007

Rozdział 9

Sprawdzanie osiągnięć uczniów

Sprawdzanie osiągnięć uczniów jest upewnianiem się, czy uczniowie uzyskali oczekiwane osiągnięcia, a więc czy opanowali czynności stanowiące wymagania programowe. Upewnianie się jest potrzebne, ponieważ:

1.    Wymagania są różnorodne (pod względem celów kształcenia), szerokie (pod względem materiału) i rozbudowane (zwykle do kilku poziomów), a spełnienie ich jest trudne do zaobserwowania dla ucznia i nauczyciela.

2.    W edukacji panuje myślenie życzeniowe, pełne złudzeń, wszyscy bowiem - uczniowie, rodzice, nauczyciele, władze oświatowe i społeczeństwo - zgodnie chcieliby, by wyniki kształcenia były wysokie.

A może, skoro narażamy się na rozczarowanie, należałoby zaniechać poznawania wyników uczenia się? Byłoby to równie szkodliwe, jak rezygnacja z posiadania kalendarza i zegarka (bo czas za szybko ucieka), sporządzania budżetu (bo nie starcza nam na wszystko) lub kontroli stanu zdrowia (bo może ujawnić chorobę). Chowanie głowy w piasek jest złym rozwiązaniem, zwłaszcza dla młodego człowieka, który się rozwija.

Od pomiaru czasu i liczenia pieniędzy, a nawet od badania stanu zdrowia, sprawdzanie osiągnięć uczniów różni się istotnie niepełnością i niedokładnością. Czym są te ograniczenia i jak działać wobec ich istnienia, dowiemy się z tego rozdziału.

Zakres sprawdzania osiągnięć

jak wiemy z r. 1, kształcenie ma dwa aspekty: emocjonalno-motywacyjny i poznawczy. Pamiętając o silnym związku tych aspektów (motywacja jest dźwignią