21341 image091 (11)

8. MattnirrŁa Xat.tlcvn\e cłofw. Wwnawa Z0CI7. ISBN 97H.83-MWIf7.ll-S, C by WAIP 200?

Planowanie wynikowe 183

bez trudu. W żadnym z tych przypadków jednopoziomowy plan wynikowy

nie wystarcza do organizacji pracy, jest jedynie świadectwem odejścia od materializmu dydaktycznego, reprezentowanego przez dawniejsze „rozkłady materiału", w których, jak wskazywała tamta nazwa, treść kształcenia identyfikowano z materiałem.

Największą wartość mają wielopoziomowe plany wynikowe samodzielnie sporządzone przez nauczyciela, zwłaszcza te, których podstawą są autorskie programy kształcenia. Gdy pani Humańska zapragnęła zbudować plan wynikowy - częściowo przekonana do takiego planowania, a częściowo z ciekawości - przybrał on postać jak w tab. 31.

Tabela 31. Plan wynikowy modułu programowego Interpretacja tekstu kultury

LEKCJE	TEMAT	POZIOM PODSTAWOWY WYNIK UCZENIA Się PRZYKŁADOWE ZADANIA		POZIOM PONADPODSTAWOWY WYNIK UCZENIA Się PRZYKŁADOWE ZADANIA
1	Treść utwór ii	Uczeń rozróżnia informację o przyczynach, przebiegu i skutkach opisanych wydarzeń	Przedstaw kolejność zdarzeń... Co było przyczyną (skutkiem)*	Uczeń wyjaśnia cel opublikowania utworu	Dłoaego powstał iutwór)...? 0 czym świadczy...? Jak (utwór) miot wpłynąć na...?
2-3	Odbiór tekstu	Uczeń wskazuje odbiorców utworu i odróżnia informację o faktach od opinii autora tekstu	Do kogo skierowany jest tekst...? Wskaż zdane, w którym autor przedstawia fakt}^1(swoją opinię) o..	Uczeń wyjaśnia intencje autora tekstu i ocenia sposób, w jaki posługuje się on faktami	Co wyraża odpowiedź (autora, postaci)...? Wskoz nieprawdziwą (nieuzasadnioną) opinię 0...
■f-ó	Posiane UtWOlU	Uczeń określa rolę poszczególnych postaci utworu w jego akcji i przesłaniu	takie znaczenie miało (zachowanie osoby)...! laką rotę odegrał. ? Jaki był cel działania 1 osoby, grapy)...?	Uczeń wskazuje środki, jakimi posłużono się w tekście, by uzyskać wpływ na odbiorcę	Co wyra/a zachowanie iosoby, grupy)...? Jakie cechy (osoby, grupy) spostrzegał...? Uazwij uczucia, jokie przezywał... nazwij nastrój, w którym. „

Przedstawiony w tab. 31 plan wynikowy stanowi pomoc w przygotowaniu gimnazjalistów do części humanistycznej egzaminu zewnętrznego. Jego autorka zdaje sobie sprawę, że przygotowanie uczniów do interpretacji nowego tekstu nie może zamknąć się w sześciu godzinach lekcyjnych, uważa jednak za swój obowiązek wykonać odpowiednią liczbę ćwiczeń w związku z obowiązującymi i specjalnie dobranymi lekturami.

www.waip.com.pl

8 N5*inirrVo. Kulttla/mr aMm. Wireuwa 2007, ISBN 978-83-6080?. 11A £ by WAIP2007

184 Rozdział 6. Trzy etapy planowania dydaktycznego

Zauważmy, żc plan ten stanowi dalszy ciąg operacjonalizacji celu ogólnego edukacji humanistycznej, jakim jest wykształcenie odbiorcy tekstów kultury, co rozpoczęto w procesie budowania programu autorskiego. Pan Edmund Tech-nologowicz, który dokonał wtedy ustopniowania wymagań programowych, ma obecnie ułatwione zadanie, obejmujące już tylko wyodrębnienie modułu, który ma być zaplanowany, podzielenie go na tematy, uszczegółowienie opisów wymaganych czynności i dobranie większej liczby przykładowych zadań. Typowa sytuacja nauczyciela, zwłaszcza początkującego, jest mniej pomyślna. Gdy korzysta z gotowego, nieautorskiego programu z niejasno zarysowanymi, zwykle jednopoziomowymi wymaganiami, trud sporządzenia planu wynikowego będzie duży, lecz bardziej opłacalny.

Przykładowe zadania sprawdzające opanowanie przewidzianej czynności zamykają operacjonalizację celu kształcenia. Są konkretno-sytuacyjnym opisem opanowywanej czynności, przydatnym głównie dla uczniów. Uczniowie bowiem lepiej rozumieją język zadań do rozwiązania niż język dydaktyki ogólnej i przedmiotowej.

Inaczej niż w strategicznym planowaniu kierunkowym, w którym dalekosiężność planu stanowiła zaletę, planowanie wynikowe powinno mieć - według terminologii wojskowej - charakter taktyczny, co wymaga możliwości przegrupowania sił, zmiany kolejności działań i modyfikacji rozkładu akcentów w kolejnych modułach. Niepożądane jest sporządzanie takich planów seryjnie, na semestr lub rok szkolny, bo z góry ustalone, mogą usztywnić działanie edukacyjne i zmniejszyć szansę na jego optymalizację.

O ile w planowaniu kierunkowym na czele cech postulowanych przez Kotarbińskiego była trafność (grupa A zalet), o tyle w planowaniu wynikowym i metodycznym górę biorą walory użytkowe (grupa C), ze szczególnym podkreśleniem wykonalności i operatywności planu wynikowego oraz elastyczności i skuteczności planu metodycznego. Natomiast logiczna konstrukcja jest walorem wszelkiego rodzaju planów.

Planowanie metodyczne

Planowanie metodyczne wytycza przebieg zajęć edukacyjnych (lekcji). Plan metodyczny (konspekt, scenariusz lekcji) przetwarza treść kształcenia w sytuacje dydaktyczne skłaniające uczniów do wykonywania przewidzianych czynności. Te sytuacje mają dostarczyć uczniom odpowiednich doznań poznawczych, na które będą reagować. Sposoby kierowania ich uczeniem się w tych sytuacjach nazywamy metodami kształcenia.

Przy takim rozumieniu planu metodycznego i metod kształcenia - czynności uczniów (np. obserwacja, odkrywanie, słuchanie, czytanie, dyskutowanie,