img020 (53)

218 Rozwój po Śląsku: procesy kapitalizacji kultury w śląskiej społeczności górniczej

rozwoju, stanowią jednak swego rodzaju zasoby kulturowe (por. Throsby 1995). Uruchamiając skansen górniczy, Radzionków również czerpie korzyści ze swego dziedzictwa.

Charakterystyczny kształt zabudowy górniczej również uchował się jedynie w części, osada została poprzecinana budowanymi w latach socjalizmu blokami mieszkaniowymi. Mimo to Radzionków pozostaje w znacznym stopniu tradycyjną górniczą - choć bez górnictwa - społecznością, „przyjaznym” miejscem, w którym, jak odkreślają mieszkańcy, „jest spokój i dobrze się żyje”. Odwiedzającym rzuca się w oczy porządek. Tereny są zadbane i czyste, pojawia się coraz więcej zieleni i kwiatów. Mieszkańcy sami dbają o swoje miasto, sprzątając ulice czy sadząc kwiaty.

Górniczy charakter społeczności nieuchronnie wiąże jej rozwój z transformacją gospodarczą, która zazwyczaj decyduje o problemach ekonomicznych takich społeczności i często ostatecznie prowadzi do ich upadku. Transformacja ustrojowa i urynkowienie gospodarki wymogły restrukturyzację przemysłu, powodując strukturalne bezrobocie. Los ten nie ominął także Radzionkowa, choć bezrobocie było tu krótkotrwałe i znacznie mniejsze niż w innych miastach regionu, a obecnie wynosi 8 procent. Stało się tak z dwóch powodów. Przede wszystkim zadecydowała o tym wspomniana już wcześniej przedsiębiorczość i gospodarność radzion-kowian, stanowiąca nieodzowne elementy ich kulturowego habitusu. Zwalniani z pracy górnicy zakładali własne przedsiębiorstwa. Stąd też w gminie funkcjonuje około 1400 prywatnych podmiotów gospodarczych, w których znajduje zatrudnienie 62 procent ogółu zatrudnionych w Radzionkowie. Przedsiębiorczość, połączona z chęcią kształcenia i dokształcania zawodowego, pozwala lokalnym władzom spokojniej myśleć o przyszłości gminy. Radzionkowscy przedsiębiorcy operują nie tylko na lokalnym czy regionalnym rynku - część z nich znalazła swoje miejsce na rynku globalnym, handlując z takimi potęgami gospodarczymi, jak na przykład Japonia.

Drugim czynnikiem, który wydaje się chronić Radzionków przed ekonomiczną marginalizacją, jest lokalizacja w aglomeracji śląskiej i bliskość dużych miast, jak Bytom, Chorzów, Katowice, w których znajdują zatrudnienie mieszkańcy Radzionkowa. Realia współczesnej gospodarki wymuszają podobne „otwarcie się" społeczności, jednocześnie wciągając ją w system globalnych zależności. Dla takich społeczności, jak Radzionków, oznacza to zwykle przyjęcie funkcji „sypialni”. Już obecnie 75 procent czynnych zawodowo radzionkowian znajduje zatrudnienie poza gminą. Z jednej strony uzależnia to rozwój Radzionkowa od zewnętrznych uwarunkowań, z drugiej jednak strony walory przyrodnicze i turystyczne, w połączeniu z bogatą ofertą kulturalną (warto podkreślić, że do radzionkowskie-go domu kultury przyjeżdżają mieszkańcy z okolicznych miast) oraz usługami edukacyjnymi „od przedszkola do profesora” czynią z Radzionkowa szczególne miejsce w regionie. Śmiałe i przemyślane wizje rozwoju ekonomicznego gminy.

oparcie rozwoju na kulturze i polityce jakości życia, a ostatnio także zakrojona na szeroki} skalę promocja, utwierdzają w przekonaniu o znacznym potencjale rozwojowym Radzionkowa. Zważywszy, że te kierunki rozwoju władze planują ponadto wesprzeć częściowo istniejącą (przechodząca przez gminę linia kolejowa i zlokalizowane w bezpośrednim sąsiedztwie lotnisko międzynarodowe), a częściowo powstającą (węzeł autostrad) siecią komunikacyjną, spodziewać się można, iż w ciągu najbliższych kilku lal Radzionków zdobędzie znaczną przewagę konkurencyjną.