img022 (80)

Levi-Strauss

Zasada określania    grupa    brat/:mąż/

pochodzenia rodowego plemienna    siostra żona

MATRYLINEARNA

Triobriandczycy

Siuai

Dobu

ojciec/:brat matki/ syn syn siostry

+

+

+ -

PATRYLINEARNA

Kubutu

Czerkiesi

Tonga

Elementarne struktury pokrewieństwa

które doprowadziło go do uznania, iż tabu kazirodztwa jest po prostu odwrotnością egzogamii (zob. s. 123).

Innym słabym punktem wywodów Levi-Straussa jest to, że są one „męskocentryczne”, ale tu Levi-Strauss szuka usprawiedliwienia w etnografii. Twierdzi, iż przyjęty przez niego punkt wyjścia - transakcja, w efekcie której siostra staje się żoną - jest lepszy i bardziej odpowiedni niż jego odwrotność: transakcja, w rezultacie której brat staje się mężem - i to raczej ze względów empirycznych niż logicznych:

[...] w społeczeństwie ludzkim mężczyźni wymieniają

kobiety między sobą, nie zaś kobiety mężczyzn.

(Antropologia strukturalna, s. 108)

Nieantropologowi wszystko to musi się wydawać w wysokim stopniu sztuczne, ale dla Levi-Straussa jest to krok w kierunku stworzenia z dość dziwacznego zwyczaju problemu godnego naukowych dociekań. Innymi słowy, jest to przykład tworzenia uogólnienia w oparciu o różne przypadki szczegółowe.

W historii antropologii fakty empiryczne wyłaniały się w sposób odwrotny. Lowie w swoim wczesnym podręczniku (Lowie, 1920, s. 78) przedstawia długą serię przykładów „awunkulatu” - używając tego terminu bez ograniczenia w odniesieniu do prawie każdego rodzaju szczególnych stosunków, które łączą brata matki z synem jego siostry. Że takie specjalne stosunki istniały w różnych społecznościach na całym świecie, wiadomo było etnografom już od około 100 lat, przy czym zwyczaje tego typu próbowano wyjaśniać na mnóstwo różnych sposobów. Niektóre z tych wyjaśnień wydają się świetnie pasować do poszczególnych przypadków lokalnych (np. Radcliffe-Brown, 1952, rozdz. I; Goody, 1959), natomiast podejście Levi-Straussa ma tę zaletę,

dozwolone, mogą zostać uznane za kazirodcze. Podobną sytuację wśród Kaczinów opisał Leach: „nielegalne” związki heteroseksualne regulowane są tam tymi samymi kategoriami i prawami co „małżeństwo” - może tylko mniej rygorystycznie przestrzeganymi (1954, s. 74-76 i 136-138) (przyp. JAL).

121